International Organizations and Lawyers Convene to Address Turkey’s Judicial Crisis and the Implications of the Can Atalay Verdict
PEN Norway’s Turkey Adviser Caroline Stockford was one of the speakers at the European Lawyers for the Defence of Human Rights’ recent event on the Constitutional Crisis brought about by the failure of lower courts to uphold the decision of the Constitutional Court in Turkey calling for the immediate release from prison of lawyer, Gezi Park case defendant and Hatay Province MP Can Atalay.
(Türkçesi aşağıdan okunabilir)
In a recent judgment, Turkey’s Constitutional Court ruled that Can Atalay, an MP of the Workers’ Party of Turkey from the Hatay province, had his “right to be elected” and the “right to personal liberty and security” violated. The Court also ruled that he should be released immediately, which triggered a legal row that once again led to a full-scale discussion of the independence of the judiciary in Turkey. 3rd Penal Chamber of the Supreme Court filed a criminal complaint against the judges of the Constitutional Court who voted in favour of the violation judgment, a move which the critics saw as the sign of an unfolding constitutional crisis that completely overturned the established hierarchy of norms.
For years, Turkey’s failure to implement ECtHR judgments, especially those concerning high-profile trials, has led to the initiation of an infringement procedure against Turkey before the Council of Europe. There is an ongoing discussion around the practical implementation of the sanctions of the infringement procedure, which was previously applied only against Azerbaijan. In the case of Azerbaijan, the subject of the ECtHR judgment that the country refused to implement had been released later on, and the infringement procedure had been terminated before the sanctions began. For Turkey, we know that the Parliamentary Assembly of the Council of Europe (PACE) has called for sanctions against Turkey if Osman Kavala, who was tried and convicted in the same case as Can Atalay, is not released by 1 January 2024. However, the final decision on sanctions will be taken by the Secretary General of the Council of Europe, PACE, and the Committee of Ministers.
As the severity of the judicial crisis in Turkey prompted the international institutions at the European level to take up the issue, the European Association of Lawyers for Democracy and World’s Human Rights (ELDH), together with Can’s Friends/Colleagues, a group formed in Turkey in support of Can Atalay, organised a conference focusing on the Constitutional crisis in Turkey and Atalay’s legal situation.
On 7 December 2023, an online event entitled “Constitutional Crisis in Turkey: Effects of the Can Atalay Judgment” was organised, bringing together legal experts from Turkey and Europe who evaluated the process.
In the first session of the event, the constitutional crisis in Turkey was discussed, followed by the non-implementation of the Constitutional Court and ECtHR judgments and the ongoing infringement procedure against Turkey at the Council of Europe. In the first session, the speakers were Lawyer Erinç Sağkan, the President of the Union of Bar Associations of Turkey, Lawyer Tony Fisher of the Law Society of England and Wales, and Lawyer Ayşe Bingöl Demir, coordinator of the Turkey Human Rights Litigation Support Project (TLSP) at Middlesex University. The second session focused on the legal situation of Can Atalay, the rights violations during the Gezi trial, the conditions of Atalay’s detention and solidarity activities and featured Caroline Stockford, PEN Norway Turkey Advisor, Akçay Taşçı, Atalay’s lawyer, and Antonio Fraticelli, the head of the International Relations Commission of the Bologna Bar Association.
The audience included members of the Law Society of England and Wales, ELDH, PEN Norway, Turkey Human Rights Litigation Support Project, as well as hundreds of Turkish lawyers and participants from the Italian Democratic lawyers, the Human Rights Commission of the European Federation of Bar Associations, the Verona Bar Association, the Republican Lawyers Association of Germany, the Lesvos Law Centre, Lawyers Without Borders of France, Freedom House, Lawyers for Lawyers of Netherlands and the Day of the Endangered Lawyer Foundation.
ELDH: Can Atalay was not released and we are not surprised!
Thomas Schmidt, Co-General Secretary of the ELDH, started the event with an opening speech. Schmidt said that they have been following the trials of lawyers from ÇHD and ÖHD, who have long been members of ELDH. Members of ELDH personally attended the hearings as observers, and they continue to regularly visit their colleagues in prison. He added that no one’s right to a fair trial is respected in Turkey. Referring to the International Fair Trial Day, which was declared after Ebru Timtik’s death, Schmidt stated that this day was intentionally declared with a focus on Turkey, and in the year of its declaration the Ebru Timtik Award was given to Timtik, who died on that date.
Schmidt said: “The way the Can Atalay case unfolded has come to our attention. We have closely followed the reaction of the government and the Supreme Court in Turkey and we are not surprised. Turkey refuses to implement the judgments of the European Court of Human Rights. That a criminal complaint filed against the members of the Constitutional Court also points to a situation that is very specific to Turkey. We would therefore like to thank our colleagues who are concerned about the developments in Turkey for attending this meeting”.
Can’s Friends / Colleagues: “These developments are linked with what’s going on in the world”
After Schmidt’s opening speech, Lawyer Bilge Sayıcı took the floor on behalf of the Secretariat of Can’s Friends / Colleagues group, one of the co-organisers of the event. Sayıcı stated that the Gezi resistance was a cry against unlawful, unplanned urbanisation and rent-seeking. She emphasised that as a lawyer specialised in urban law and ecology, and as an activist rights defender, Atalay has been one of the prominent voices of this cry.
Sayıcı stated that the February 2023 earthquakes actually revealed the bitter consequences of the unplanned urbanisation protested during the Gezi demonstrations. She underlined that the continued imprisonment of Can Atalay also unlawfully prevented him from contributing to the quake-affected city of Hatay and other cities with his experience.
Lawyer Sağkan, the President of the Union of Bar Associations of Turkey: “Judgement about Can Atalay is part of a bigger picture in Turkey”
After Sayıcı, the floor was given to Mr Erinç Sağkan, President of the Union of Bar Associations of Turkey. Sağkan stated that in Turkey the problem goes beyond the non-implementation of a Constitutional Court judgement. He emphasised that the ECtHR judgments on Kavala and Demirtaş will constitute the framework in which Turkey’s European policy will be shaped in 2024. Pointing out that there are also problems in the implementation of the Constitutional Court’s Berberoğlu and Gergerlioğlu judgments, Sağkan stated that any attempt to think about the judicial crisis in Turkey separately from the aforementioned ECtHR judgments would lead to wrong conclusions.
Sağkan: “What is new in the Supreme Court’s Atalay judgment is its rhetoric!”
Sağkan stated that the rhetoric of the Supreme Court’s Atalay judgment constitutes a first in the history of the Turkish judiciary. He said that with this judgment, the Supreme Court openly declared that it would not comply with Article 153 of the Constitution. Sağkan said that the language used in the justification of the verdict was “a rhetoric that was written with the hat of a politician on rather than of a lawyer.” Sağkan pointed out that the Supreme Court had from time to time criticised the Constitutional Court for exceeding its jurisdiction and he emphasised that the border between a critique and a challenge had been crossed with this decision.
Stating that the Constitutional Court’s judgment prescribes the procedure to be followed regarding Atalay, Sağkan underlined that the judicial authority that should implement this procedure is the 13th Court of Assize of Istanbul. He also remarked that the violation of the law started before, at the first stage.
Sağkan also said that the Union of Bar Associations of Turkey visited the Council of Judges and Prosecutors and had a meeting with the acting president of the Council. The Union of Bar Associations of Turkey submitted a written application for disciplinary proceedings against the president and members of the 13th Assize Court of Istanbul and in this application, they requested the precautionary dismissal of the relevant court panel within the scope of the Law on Judges and Prosecutors. Sağkan added that the Union of Bar Associations also held a meeting with the president and the chief prosecutor of the Supreme Court, where they conveyed their criticisms. On the same day the Union submitted an application for the members of the 3rd Penal Chamber of the Supreme Court to be removed from their positions. Sağkan explained that on 10 November, the Union also protested by organising a demonstration that started from the front of the Constitutional Court building. Sağkan said that from the very first day, they refused to see the problem as indicating a need for a constitutional amendment, but as a problem that must be solved within the judiciary itself.
Sağkan expressed the Union’s concern that this process might be exploited as a pretext for initiating a Constitutional amendment process, and underlined that the Constitutional Court did have the mechanisms to remedy violations of rights in accordance with the legislation in force today. According to him, a most unwelcome development in Turkey’s context would occur if the constitution was amended in a way to undermine the Constitutional Court’s authority to remedy the rights violations, turning it into a mere administrative authority that could award compensations only. Pointing out that the decision of the 3rd Penal Chamber of the Supreme Court is also the subject of an individual application before the Constitutional Court, Sağkan emphasised the importance of the Constitutional Court’s decision on this issue.
Sağkan wrapped up his speech by stating that the struggle of lawyers and civil society in Turkey to secure the release of an elected member of parliament represents a broader struggle to steer the country back onto the path of the rule of law.
Tony Fisher: “The proposed prosecution of the Constitutional Court judges is a violation of the principle of judicial immunity”
After Sağkan, the next lawyer to take the floor was Lawyer Tony Fisher from the Law Society of England and Wales. “Independence means putting judges in a position to act according to their conscience and the justice of the case, free from pressures from governments, funding bodies, armies or any other source including other judges operating in different parts of the criminal or civil justice system,” Fisher said, assessing the situation in Turkey in the context of the principles of judicial independence and fair trial recognised under international human rights law.
Fisher emphasised that in Atalay’s case, the proposed prosecution of the judges of the Constitutional Court completely contradicts the concept of judicial immunity -one of the basic guarantees of judicial independence, and pointed out that there is no evidence the judges of the Constitutional Court have committed a crime: “The judges of the Supreme Court seem to make it clear that the “crime” committed by the Constitutional Court judges was to have “abused their constitutional authority” by coming to a different conclusion to themselves on the evidence presented,” he said.
Fisher concluded his words as follows: “The current situation, where lower court judges are refusing to implement the judgements of the highest court within Turkey’s own domestic jurisdiction introduces a domestic constitutional crisis into the landscape in Turkey and takes those other concerns to another level.”
Ayşe Bingöl Demir: “Non-implementation of court judgments rules out the claims of the existence of effective domestic remedies!”
Ayşe Bingöl Demir, coordinator of the Turkey Human Rights Litigation Support Project (TLSP), took the floor after Fisher. Her speech focused on how the non-implementation of court judgments leads to additional violations within the context of international law. Stating that the non-implementation of court judgments primarily contradicts the principle of separation of powers, Bingöl Demir underscored the crucial role of judicial oversight on both the legislative and executive branches as a safeguard and warned that undermining or abolishing this safeguard could result in a breach of all principles of international law.
Emphasising that human rights are an important topic in terms of the founding elements of the Council of Europe, Bingöl Demir suggested that the non-implementation of court decisions should be evaluated in the context of human rights law. She underlined that non-implementation of court judgments rules out the claims of the existence of effective domestic remedies.
Bingöl Demir pointed out the lack of merit in theories such as “the true national law” that have recently surfaced in Turkey and stated that these theories are in clear contradiction with both international conventions and Article 90 of the Constitution.
Noting that Turkey has a poor track record on the implementation of ECtHR judgments, Bingöl Demir presented striking data: “The European Committee of Ministers has 122 leading judgments pending implementation by Turkey and over 330 recurring judgments. And an overview of those judgments shows that each one of them points to problems in Turkey, that are serious, systematic, significant, and widespread violations of rights, but the current government turned it into a political statement to resist any changes.”
Pointing out the contribution of the Constitutional Court in today’s crisis, Bingöl Demir stated that the Constitutional Court did not take a proactive stance on the unimplemented ECtHR judgments. She reminded that despite the violation judgments by the ECtHR on Kavala Case, the Constitutional Court later ruled that there was no violation. She stated that similar ambivalent attitudes of the Constitutional Court contributed to the current crisis.
She claimed that the process before the Council of Europe could lead to Turkey’s expulsion and said that if the current crisis was solved, it would play a role in addressing Turkey’s ongoing challenges in implementing other ECtHR judgments.
Caroline Stockford: “I am proud of Can Atalay”
After Bingöl Demir, Stockford, PEN Norway’s Turkey Advisor, took the floor. Starting his speech in Turkish, Stockford said that not only as an international observer, but also as a human being, a woman, and a person who believes in democracy, she was proud of Can Atalay for always speaking honestly and bravely and that she saluted the Defending Gezi team with respect.
Stockford stated that PEN Norway had observed the Gezi trial from beginning to end. She said they had encountered an indictment consisting of hundreds of pages, which was very weak in terms of evidence, and that they could not understand how such a weak indictment could be accepted by the court. Stockford stated that they initiated the Turkey Indictment Project together with lawyers from Turkey in response to this confusion and that they have since analysed more than 20 indictments. These indictments included the one submitted in the Gezi Case, which took 16 long months to analyse.
Stockford: Atalay is held hostage because his struggle for democracy was effective!
Stockford, who was present at the verdict hearing, reminded that PEN Norway had published a book called “Monitoring Gezi, in which PEN Norway had compiled its observations of the Gezi trials and included interviews with all Gezi defendants. Recalling Can Atalay’s speech in the courtroom, in which he raised his fist and called on everyone to continue the struggle after the judges handed down his 18 years of imprisonment sentence, Stockford stated that Atalay was fighting for democracy -precisely why he was being held hostage.
Stockford ended her speech with the words of Can Atalay: “Please don’t let anyone make you believe that we are few. We are many, we are all over the world. Have no doubt that we will win with solidarity”.
Lawyer Akçay Taşçı: Some members of the judiciary in Turkey act as if they are political activists.
Taşçı started his speech by explaining the role of Can Atalay in the Gezi process and pointed out the fact that even before the Gezi Resistance had started, Atalay was the lawyer who, on behalf of the Chamber of Architects, filed a lawsuit against the urban planning process, which formed the basis of the Gezi resistance. Taşçı emphasised that despite the judicial decisions against it, a de facto intervention began in Gezi Park, which led the Gezi resistance to turn into a popular movement and a mass popular objection that spread to 80 provinces. He stated that Can Atalay was a member of the secretariat of Taksim Solidarity as both a lawyer and an activist during this process.
Summarising the trial process of the Gezi Case, Taşçı reminded that Atalay and other defendants in the Gezi trial were first acquitted and then eventually convicted. He stated that following the conviction, they had hoped that the Supreme Court would reverse a grave legal error, but the result was the opposite: the Supreme Court asked for a harsher punishment.
He stated that the politicisation of the judiciary does not necessarily mean the suppression of the judiciary through politics, but on the contrary, the judiciary with its members has adopted a form of political activism.
He stated that once Atalay became an MP, they applied to the Supreme Court for his release and suspension of the trial. Taşçı pointed out that the verdict against Atalay had not yet finalised during this process and highlighted that following the rejection of their application by the Supreme Court, they submitted an individual application to the Constitutional Court.
Stating that the Constitutional Court’s judgment represented a historic first in Turkey’s law practice with the way it described the procedure to be applied step by step, Taşçı emphasised that the judgment leaves no room for interpretation.
He criticised the decision of the 3rd Penal Chamber of the Supreme Court for formulating concepts such as “national judiciary” that have no legal validity and for misidentifying the Constitutional Court as a rival based on that concept.
He stated that Atalay’s lawyers have just filed an application for the Constitutional Court itself to remedy the consequences of the violation. Taşçı said that the Constitutional Court itself should rule for the release of Atalay, a matter which will be discussed by the Constitutional Court on 13 December.
Antonio Fraticelli: “I’m making a single call: Let’s not forget our colleagues in prison!”
Antonio Fraticelli said that he had travelled to Turkey 8 times since November 2022. He did not monitor the Gezi trial but participated in the ÇHD and ÖHD trials as an international observer. He visited lawyers in Silivri Prison many times and he was particularly impressed by his visits to Lawyer Aytaç Ünsal, who is imprisoned in Edirne. “I am now very familiar with the prisons in Turkey,” Fraticelli said, adding that he is now friends with the imprisoned lawyers in Turkey.
Fraticelli met Can Atalay at a meeting in September 2022 and visited him in prison twice afterward. He pointed out that the significance of the role fulfilled by lawyers becomes particularly apparent when dealing with criminal proceedings related to politically sensitive matters. Fraticelli visited Can Atalay after his conviction and he found Atalay still energetic and determined. He was surprised that someone who had received such an unjust and severe sentence could be so determined.
On 9 November 2023, Fraticelli visited Kozağaçlı who told him “I don’t believe that we have lost this case”. For 11 years, Kozağaçlı told to Fraticelli, international lawyers have been in uninterrupted solidarity with the imprisoned lawyers and this situation actually signalled a victory. Fraticelli said that he observed the same mood in his visits to Can Atalay. He urged everyone not to forget their colleagues in prison. Highlighting the importance of prison visits, Fraticelli stressed that those visits are important not only for imprisoned lawyers to know that they are remembered by their colleagues, but also to overcome the arbitrary conduct in prisons and to force the prison administrations to address the issues within the prisons. Fraticelli ended his speech by stating that he would soon return to Turkey.
Şerife Ceren Uysal: “Change will come as long as everything stays together.”
The closing speech was made by Şerife Ceren Uysal, the Co-General Secretary of ELDH. Uysal thanked those who participated in the event both as speakers and audience. She pointed out that this process is a new link in the chain of the judicial crisis in Turkey. She said, “Regarding this subject we are discussing around Can Atalay’s case, I believe his situation is far from unique. If it’s his identity as a lawyer, then Selçuk is in a similar position. Soo too are Barkın, Behiç, Aytaç, Aycan, Engin, Süleyman and Özgür. A few months ago, we could have been discussing Gülhan’s case instead.” Uysal stated that the same applies to Can’s identity as a politician, and in this case, Demirtaş, Yüksekdağ, Kışanak could have been discussed as well as Can, not to mention several politicians who are on trial in the Kobane case. In the case of Can’s role in the Gezi trial, the other Gezi defendants will have to be mentioned one by one, as the number of people who have been subjected to violations of the right to a fair trial in Turkey is endless. Stressing that the international situation is no different, Uysal mentioned Lawyer Nasrin, who has been repeatedly arrested in Iran, Egyptian writer Alaa, and Abir from Tunisia.
Uysal highlighted that unlawful practices are taking place all over the world and for this reason, ELDH played a founding role in the declaration of the Day of the Endangered Lawyer and International Fair Trial Day & Ebru Timtik Award. Uysal called for solidarity as the Day of the Endangered Lawyer in 2024 will focus on lawyers in Iran and the Fair Trial Day on the Philippines.
The event ended with Uysal’s following remarks:
“In fact, we are facing a severe hardship. However, this is a hardship that we all share. We also need to see that we have an opportunity in Turkey. If the process that led to Can’s arrest was the Gezi protests that took place in 2013, it is important to remember that these protests did not take place centuries ago in a land far away. Turkey still contains that dynamic, that spirit and that energy. It is necessary to conclude as Can, Selçuk and many other friends have always said: As long as we continue to stand side by side, not only within the borders of Turkey, but also in Europe, in other parts of the world, keep engaging with everywhere and everyone who suffers, engaging the migrant, engaging anyone who is subjected to racism, engaging the woman who is subjected to violence, as long as we continue to stand side by side with everyone, only and only as long as we continue to do this, something will change. Because nothing will change in isolation. The change will come as long as everything stays together.
…..
TÜRKÇE
Uluslararası Kurumlar ve avukatlar Can Atalay kararının etkileri ve Türkiye’deki yargı krizini konuşmak için bir araya geldi!
Anayasa Mahkemesi tarafından Türkiye İşçi Partisi Hatay Milletvekili Avukat Can Atalay’ın “seçilme hakkı” ve “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının” ihlal edildiği ve tahliyesi gerektiği yönündeki kararını takip eden günlerde yaşanan hukuki gelişmeler Türkiye’de yargı bağımsızlığının bir kez daha topyekün tartışılmasına yol açtı. Özellikle Yargıtay 3. Ceza Dairesi tarafından AYM kararında ihlal yönünde oy kullanan yargıçlara yönelik suç duyurusunda bulunulması yerleşik normlar hiyerarşisini tümüyle alaşağı eden bir Anayasal krizin göstergesi olarak yorumlandı.
Türkiye’nin yıllardır özellikle kamuoyuna mal olmuş yargılamalara ilişkin verilmiş AİHM kararlarını uygulamaması Türkiye aleyhine Avrupa Konseyi önünde ihlal sürecinin başlamasına yol açmıştı. Daha önce sadece Azerbaycan’a karşı işletilen ihlal sürecinin yaptırımları konusunda uygulamada tartışmalar hala sürüyor. Zira Azerbaycan örneğinde uygulanmayan AİHM kararının öznesi tahliye edildiğinden ihlal prosedürü yaptırım aşamasına gelemeden sona ermişti. Türkiye yönünden ise bugün bilinen Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin (AKPM) Can Atalay ile aynı dosyada yargılanarak hüküm giyen Osman Kavala’nın 1 Ocak 2024’e kadar tahliye edilmemesi durumunda Türkiye’ye yaptırım uygulaması çağrısında bulunmuş olması. Ancak nihai yaptırım kararı Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, AKPM ve Bakanlar Komitesinin ortak değerlendirmesi sonucunda belirlenecek.
Türkiye’deki yargı krizinin artık Avrupa düzeyinde uluslararası kurumların da gündemine taşınacak ölçüde ağırlaşmış olması üzerine Demokrasi ve Dünyada İnsan Hakları İçin Avrupalı Hukukçular Derneği (European Association of Lawyers for Democracy and World’s Human Rights / ELDH), Türkiye’de Can Atalay’a destek için oluşmuş Can’ın Arkadaşları / Meslektaşları grubu ile birlikte Türkiye’deki Anayasal krize ve Atalay’ın hukuki durumuna odaklanan bir konferans düzenledi.
7 Aralık 2023 tarihinde “Türkiye’de Anayasal Kriz: Can Atalay Kararının Etkileri” başlığı ile düzenlenen çevrimiçi etkinlikte Türkiye’den ve Avrupa’dan hukukçular söz alarak süreci değerlendirdi.
Temelde iki oturum olarak kurgulanan etkinliğin ilk oturumunda Türkiye’deki anayasal kriz değerlendirildikten sonra Anayasa ve AİHM kararlarının uygulanmaması ve Türkiye aleyhine Avrupa Konseyi’nde süregelen ihlal prosedürü konuşuldu. Bu bölümde Türkiye Barolar Birliği Başkanı Av. Erinç Sağkan, İngiltere ve Galler Hukuk Cemiyeti’nden Av. Tony Fisher ve Middlesex Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Türkiye İnsan Hakları Davalarına Destek Projesi (TLSP) koordinatörü Av. Ayşe Bingöl Demir söz aldı. Can Atalay‘ın hukuki durumu, Gezi yargılaması sürecinde yaşanan hak ihlalleri ve Atalay’ın tutukluluk koşulları ile dayanışma faaliyetleri üzerine odaklanan ikinci bölümde ise, PEN Norveç Türkiye Danışmanı Caroline Stockford, Atalay’ın avukatı Av. Akçay Taşçı ve Bolonya Barosu Uluslararası İlişkiler Komisyonu başkanı Av. Antonio Fraticelli yer aldı.
İzleyiciler arasında, İngiltere ve Galler Hukuk Cemiyeti, ELDH, PEN Norveç, Türkiye İnsan Hakları Davaları Destekleme Projesi üyelerinin yanı sıra yüzlerce Türkiyeli avukat ve İtalya Demokratik hukukçular, Avrupa Barolar Federasyonu İnsan Hakları Komisyonu, Verona Barosu, Cumhuriyetçi Avukatlar Derneği / Almanya, Midilli Hukuk Merkezi, Fransa Sınır Tanımayan Avukatlar, Freedom House, Avukatlar için Avukatlar (Hollanda) ve Tehlikedeki Avukatlar Günü Vakfından da katılımcılar olduğu gözlemlendi.
ELDH: Can Atalay’ın tahliye edilmemesine şaşırmadık!
Etkinlik, ELDH adına ELDH’nin eş genel sekreteri Thomas Schmidt’in açılış konuşması ile başladı. Schmidt, ELDH üyesi olan ÇHD ve ÖHD’li avukatlara yönelik yargılamaları uzun yıllardır takip ettiklerini, bizzat duruşmalara gözlemci sıfatıyla katıldıklarını, hapishanedeki meslektaşlarını düzenli olarak ziyaret ettiklerini kaydettikten sonra Türkiye’de hiç kimsenin adil yargılanma hakkına saygı gösterilmediğini belirtti. Schmidt, Ebru Timtik’in yaşamını kaybetmesinin ardından ilan edilen Uluslararası Adil Yargılanma Hakkı Günü’ne atıf yaparak, ilan edildiği yıl bu günün Türkiye’ye odaklanmasının ve Ebru Timtik Ödülü’nün ilgili tarihte yaşamını yitirmiş olan Timtik’e verilmesinin de bir rastlantı olmadığını belirtti.
Schmidt sözlerine şöyle devam etti: “Can Atalay davası ile ilgili gelişmeler bizim dikkatimizi çekmiştir. Türkiye’deki hükümetin ve Yargıtay’ın tepkisini yakından izledik ve hiç şaşırmadık. Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulamamakta. AYM üyeleri hakkında suç duyurusunda bulunulması da çok Türkiye’ye özgü bir duruma işaret ediyor. Bu nedenle Türkiye’deki gelişmeler nedeniyle endişelenen meslektaşlarımıza bu toplantıya katıldıkları için teşekkür ediyoruz”.
Can’ın Arkadaşları / Meslektaşları: “Bu gelişmeler dünyada yaşanan gelişmelerden bağımsız değildir”
Schmidt’in açılış konuşmasının ardından etkinliğin ortak örgütleyicilerinden olan Can’ın Arkadaşları / Meslektaşları Sekreteryası adına Av. Bilge Sayıcı söz aldı. Sayıcı, Gezi direnişinin hukuka aykırı, çarpık kentleşmeye ve ranta karşı atılan bir çığlık olduğunu belirtti ve Atalay’ın gerek gerek kent hukuku ve ekoloji alanında uzman bir hukukçu gerekse aktivist bir hak savunucusu olarak bu çığlığın en önemli seslerinden biri olduğuna vurgu yaptı.
Şubat depremlerinin esasında Gezi sürecinde tepki gösterilen çarpık kentleşmenin acı sonuçlarını ortaya çıkardığını belirten Sayıcı, Can Atalay’ın tahliye edilmemesinin aynı zamanda depremden ağır şekilde etkilenen Hatay ve diğer şehirlere uzmanlığı ile katkı sunmasına da hukuka aykırı şekilde engel olduğunun altını çizdi.
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Sağkan: “Can Atalay kararı Türkiye’de bir bütünün parçasıdır”
Sayıcı’nın akabinde söz Türkiye Barolar Birliği Başkanı Av. Erinç Sağkan’a verildi. Sorunun tek başına Türkiye’de bir AYM kararının uygulanmaması olmadığını belirten Sağkan, Kavala ve Demirtaş hakkındaki AİHM kararları çerçevesinde aslında 2024’ün Türkiye’nin Avrupa karşısında politikasını belirleyeceği bir yıl olacağını vurguladı. AYM’nin Berberoğlu, Gergerlioğlu kararlarının uygulanmasında da sorunlar yaşandığına dikkat çeken Sağkan, Türkiye’de yaşanan yargısal krizin adı geçen AİHM kararları ile bütünlüklü düşünülmemesinin yanlış sonuçlara varılmasına yol açacağını belirtti.
Sağkan: “Atalay kararında yeni olan üsluptur!”
Atalay kararında tercih edilen üslubun ise Türkiye yargı tarihinde bir ilk olduğunu belirten Sağkan, Yargıtay’ın bu kararla Anayasa’nın 153. maddesine uymayacağını ilan ettiğini belirtti. Sağkan; kararın gerekçesinde tercih edilen dil için “bir hukukçu kimliğinden ziyade, bir siyaset ağzıyla yazıldığını gördüğümüz bir üslup” dedi. Yargıtay’ın AYM’ye yönelik zaman zaman yetki aşımı yönünde eleştirileri olduğuna dikkat çeken Sağkan, bu kararla eleştiri ile meydan okuma arasındaki farkın ortadan kalktığını vurguladı.
AYM kararının Atalay hakkında adım adım izlenmesi gereken usulü anlattığını belirten Sağkan, bu usulü uygulaması gereken mercinin İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi olduğunun altını çizerek, hukuka aykırılığın henüz ilk aşamada başladığına dikkat çekti.
Sağkan ayrıca Türkiye Barolar Birliği’nin Hakimler ve Savcılar Kurulu’na giderek Başkan vekili ile görüşme gerçekleştirdiklerini ve İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi başkan ve üyeleri hakkında disiplin sürecinin işletilmesi için de yazılı başvuru yaptıklarını ve bu başvuruda Hakimler ve Savcılar Kanunu’nu kapsamında ilgili mahkeme heyetinin tedbiren görevden alınmasını talep ettiklerini belirtti. TBB’nin ayrıca Yargıtay başkanı, başsavcısı ile görüşme gerçekleştirdiklerini belirten Sağkan, burada da eleştirilerini ilettiklerini ve aynı gün Yargıtay 3. Ceza Dairesi üyeleri hakkında görevden el çektirme yaptırımı uygulanması için başvuru yaptıklarını aktardı. Birlik’in ayrıca 10 Kasım günü Anayasa Mahkemesi önünden başlayan bir yürüyüş düzenleyerek de tepkisini dışa vurduğunu belirten Sağkan, ilk günden başlayarak bu yaşanan sorunu bir Anayasa değişikliği ihtiyacının kaynağı olarak görmediklerini, ancak yargının kendi içinde çözmesi gereken bir sorun olarak gördüklerini belirtti.
Bu sürecin bir Anayasal değişiklik sürecine malzeme edilmesinden kaygılı olduklarını belirten Sağkan, AYM’nin yürürlükteki mevzuat gereği bugün hak ihlali tespit ettiğinde bu ihlalleri giderebilecek mekanizmalara sahip olduğunu, ihlallerin AYM eliyle giderilebilmesinin önüne geçen bir düzenlemeye gidilmesinin, AYM’nin salt tazminata hükmedebilecek bir idari makama dönüştürülmesinin Türkiye’de güncel olarak yaşanabilecek en olumsuz gelişmelerden biri olacağını vurguladı. Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin verdiği kararın da AYM önünde bir bireysel başvuru konusu olduğuna dikkat çeken Sağkan, AYM’nin bu konuda vereceği kararın önemine dikkat çekti.
Sağkan sözlerine Türkiye’de hukukçuların, sivil toplumun seçilmiş bir milletvekilinin tahliyesi için verdikleri bu mücadelenin aslında Türkiye’yi tekrar hukuk devleti ilkesi yörüngesine sokma mücadelesini olduğunu belirterek son verdi.
Tony Fisher: “AYM yargıçları hakkında suç duyurusu yapılması yargı dokunulmazlığı prensibinin ihlalidir”
Sağkan’ın ardından söz alan İngiltere ve Galler Hukuk Cemiyeti avukatlarından Av. Tony Fisher söz aldı. Türkiye’deki durumu uluslararası insan hakları hukuku kapsamında kabul görmüş yargı bağımsızlığı ve adil yargılanma prensipleri kapsamında değerlendiren Fisher, “Bağımsızlık, yargıçların hükümetlerden, fon sağlayan kuruluşlardan, ordulardan veya ceza veya hukuk adalet sisteminin farklı bölümlerinde görev yapan diğer yargıçlar da dahil olmak üzere herhangi bir kaynaktan gelen baskılardan uzak bir şekilde vicdanlarına ve davanın adaletine göre hareket edebilecekleri bir konuma getirilmesi anlamına gelmektedir” dedi.
Atalay’a ilişkin hukuki süreçte Anayasa Mahkemesi yargıçları hakkında suç duyurusu yapılmasının yargı bağımsızlığının temel güvencelerinden biri olan yargı dokunulmazlığı kavramıyla tamamen çeliştiğini vurgulayan Fisher, AYM yargıçlarının suç işlediklerini ortaya koyan bir delil olmadığına dikkat çekerek şöyle dedi: “Yargıtay yargıçları, Anayasa Mahkemesi yargıçlarının işledikleri “suçun”, sunulan kanıtlar konusunda kendilerinden farklı bir sonuca vararak ‘anayasal yetkilerini kötüye kullanmak’ olduğunu ifade etmektedirler” dedi.
Fisher sözlerini şu şekilde tamamladı: “Alt mahkeme yargıçlarının Türkiye’nin kendi iç yargı alanındaki en yüksek mahkemenin kararlarını uygulamayı reddettiği mevcut durum, Türkiye’deki manzaraya bir anayasal kriz eklemekte ve endişeleri başka bir düzeye taşımaktadır”.
Ayşe Bingöl Demir: “Mahkeme kararları uygulanmadığında etkili iç hukuk yollarının varlığından söz edilemez!”
Fisher’dan sonra söz alan Türkiye İnsan Hakları Davaları Destek Projesi (TLSP) koordinatörü Ayşe Bingöl Demir, mahkeme kararlarının uygulanmamasının uluslararası hukuk bağlamında nasıl ek ihlallere yol açtığına ilişkin bir sunum gerçekleştirdi. Mahkeme kararlarının uygulanmamasının öncelikle güçler ayrılığı ilkesi ile çeliştiğini belirten Bingöl Demir, mahkemelerin yasama ve yürütme üzerindeki denetim rolünün önemli bir güvence olduğunu ve bu güvencenin zedelenmesi ya da ortadan kaldırılmasının tüm uluslararası hukuk ilkelerinin ihlaline yol açacağını vurguladı.
Avrupa Konseyi’nin kurucu unsurları yönüyle önemli bir başlığın insan hakları olduğunu vurgulayan Bingöl Demir, mahkeme kararlarının uygulanmamasının insan hakları hukuku bağlamında değerlendirilmesini önerdi. Mahkeme kararları uygulanmadığında etkili iç hukuk yollarından söz edilemeyeceğinin altını çizdi.
Türkiye’de son süreçte ortaya atılan milli hukuk teorisi gibi teorilerin dayanaksızlığını vurgulayan Bingöl Demir, bu teorilerin gerek uluslararası sözleşmelerle gerekse Anayasa’nın 90. maddesi ile açık çelişki içerisinde olduğunu belirtti.
Bingöl Demir, Türkiye’nin AİHM kararlarının uygulanması konusundaki karnesinin iyi olmadığını belirtti ve çarpıcı veriler sundu ve “Avrupa Bakanlar Komitesi’nin önünde 122 tane öncü nitelikli mahkeme kararı var Türkiye tarafından uygulanmayı bekleyen, 330’un üzerinde de tekrar niteliğinde karar var. Ve biz bu kararların genel olarak üzerinden geçtiğimizde her birinin Türkiye’de mevcut, ciddi, sistemli, önemli geniş ölçüde hak ihlallerini işaret eden ve mevcut hükümet tarafından politik bir tavır olarak değiştirilmesinde direnilen sorunlara işaret ettiklerini biliyoruz” dedi.
Bugün yaşanan krizde AYM’nin de rolü olduğuna dikkat çeken Bingöl Demir, AYM’nin uygulanmayan AİHM kararları konusunda proaktif bir tutum almadığını belirtti. Kavala hakkında verilen AİHM kararlarına rağmen AYM’nin ilerleyen tarihte ihlal yoktur kararı verdiğini hatırlattı ve bugün yaşanan krizde AYM’nin benzer ikircikli tutumlarının da etkisi olduğunu belirtti.
Avrupa Konseyi önünde yaşanan sürecin Türkiye’nin ihracına kadar varabileceğini belirten Bingöl Demir, bugün yaşanan krizin aşılmasının Türkiye’nin AİHM kararlarını uygulamaması krizinin aşılmasına da katkı sunacağını umduğunu belirtti.
Caroline Stockford: “Can Atalay ile gurur duyuyorum”
Bingöl Demir’in ardından PEN Norveç Türkiye Danışmanı Stockford söz aldı. Konuşmasına Türkçe başlayan Stockford; sadece bir uluslararası gözlemci olarak değil ama bir insan, bir kadın, demokrasiye inanan bir kişi olarak Can Atalay’dan her daim dürüstçe ve cesurca konuştuğu için gurur duyduğunu ve Gezi’yi Savunuyoruz ekibini saygıyla selamladığını belirtti.
PEN Norveç’in Gezi davasını başından sonuna gözlemlediklerini belirten Stockford, kanıt açısından oldukça zayıf, yüzlerce sayfadan oluşan bir iddianame ile karşılaştıklarını ve öncelikle bu kadar zayıf bir iddianamenin nasıl olup da mahkeme tarafından kabul edildiğini anlayamadıklarını belirtti. Bu soru işareti üzerine Türkiye’den hukukçularla birlikte Türkiye İddianame Projesi’ni başlattıklarını belirten Stockford, o tarihten sonra 20’nin üzerinde iddiaanme incelediklerini belirtti. Bu iddianameler arasında Gezi davasının iddianamesi olduğunu da belirten Stockford, ilgili iddianamenin incelenmesinin 16 ay gibi uzun bir süre aldığının da altını çizdi.
Stockford: Atalay, demokrasi için etkili bir mücadele verdiği için rehin tutuluyor!
PEN Norveç’in Gezi yargılamasındaki gözlemlerini derlediği ve tüm Gezi sanıkları ile röportajlar içeren “Gezi’yi izlemek” diye bir kitap yayımladığını hatırlatan Stockford, karar duruşmasında hazır bulunduğunu belirtti. Mahkeme salonunda Can Atalay’ın 18 yılı bulan hükmün ardından yumruğunu kaldırarak herkesi mücadeleye devam etmeye çağırdığı konuşmasını hatırlatan Stockford, kendisi için Atalay’ın bir demokrasi mücadelesi verdiğini ve tam da bu yüzden rehin tutulduğunu düşündüğünü belirtti.
Stockford konuşmasını Can Atalay’ın sözleri ile sona erdirdi: “Lütfen kimse sizi az olduğumuza inandırmasın, biz çok fazlayız, dünyanın her yerindeyiz. Dayanışma ile kazanacağımıza şüpheniz olmasın”.
Av. Akçay Taşçı: Türkiye’de yargı pratiğinin bir kısım özneleri aktivist gibi hareket ediyor.
Konuşmasına Can Atalay’ın Gezi sürecindeki rolünü açıklayarak başlayan Taşçı, Atalay’ın henüz Gezi Direnişi başlamadan önce Atalay’ın Mimarlar Odası adına Gezi direnişinin temelini oluşturan kentsel planlama sürecine karşı yargıya başvuran avukat olduğuna dikkat çekti. Yargı kararlarına rağmen Gezi Parkı’na fiili müdahalenin başlaması ile Gezi direnişinin 80 ile yayılan şekilde bir halk hareketine, kitlesel bir halk itirazına dönüştüğünü vurguladı. Can Atalay’ın bu süreçte hem bir avukat hem de bir aktivist olarak Taksim Dayanışması’nın sekretaryasında yer aldığını belirtti.
Gezi yargılaması sürecini özetleyen Taşçı, Atalay ve diğer Gezi davası sanıkları yönünden önce beraat ama akabinde mahkumiyetle sonuçlandığını anımsattı. Hüküm akabinde Yargıtay’ın ağır bir hukuki hatadan geri döneceğini umduklarını ancak sonucun tam tersi olduğunu, aksine Yargıtay’ın vites artırdığını belirtti.
Yargının siyasallaşmasının sadece yargının siyaset eliyle baskı altına alınması ile sınırlı olmadığını, ama aksine yargı pratiğinin kendisinin özneleri ile bu siyasal yaklaşımın aktivistine dönüştüğünü belirtti.
Atalay’ın milletvekilliği akabinde kendilerinin Atalay için Yargıtay’a tahliye ve yargılamanın durması başvurusunda bulunduklarını belirtti. Bu süreçte Atalay hakkında kararın kesinleşmediğine dikkat çeken Taşçı, Yargıtay’ın bu başvuruyu reddetmesi üzerine AYM’ye bireysel başvuru yoluna gittiklerini belirtti.
AYM kararının Türkiye hukuk tarihinde uygulanacak usulü tek tek anlatan dili ile bir ilke işaret ettiğini belirten Taşçı, kararın yoruma açık olmadığını vurguladı.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin kararını, “milli yargı” gibi hukuken karşılığı olmayan kavramları içermesi ve Anayasa Mahkemesi’ni milli olmamak üzerinden bir karşıt taraf içinde konumlandırması nedeniyle eleştirdi.
Bugün güncel olarak Atalay’ın avukatlarının AYM’nin ihlalin sonuçlarını kendisinin gidermesi gerektiği yönünde başvuru yaptıklarını belirtti. AYM’nin yapması gerekenin Atalay’ı doğrudan tahliye etmek olduğunu belirten Taşçı, 13 Aralık’ta AYM’nin bu konuyu görüşeceğini belirtti.
Antonio Fraticelli: “Tek çağrım var: Hapishanedeki meslektaşlarımızı unutmayalım!”
Kendisinin Kasım 2022’den bu yana 8 kez Türkiye’ye gittiğini, Gezi davasını izlemediğini ancak ÇHD ve ÖHD yargılamalarına uluslararası gözlemci olarak katıldığını belirtti. Silivri Hapishanesi’ndeki avukatları defalarca ziyaret ettiğini, Edirne’de tutuklu olan Av. Aytaç Ünsal’a gerçekleştirdiği ziyaretlerden özellikle etkilendiğini belirtti. “Türkiye’deki hapishanelere artık çok aşinayım” diyen Fraticelli, Türkiye’deki tutuklu avukatlarla artık dost olduklarını belirtti.
Can Atalay’ı 2022 yılının Eylül ayında bir toplantıda tanıdığını belirten Fraticelli, ardından Atalay’ı iki kez hapishanede ziyaret ettiğini belirtti. Fraticelli, hukukçuların oynadığı rolün öneminin siyaseten hassas meselelere dair bir cezai süreç yürüdüğünde daha da ortaya çıktığını belirtti. Can Atalay’ı hüküm sonrası ziyaret ettiğini belirten Fraticelli, Atalay’ın yine de enerjik ve kararlı gördüğünü ve bu ölçüde haksız ve ağır ceza almış birinin bu derece kararlı olmasını şaşırtıcı olduğunu belirtti.
9 Kasım 2023’de Kozağaçlı’yı ziyaret ettiğini belirten Fraticelli, Kozağaçlı’nın kendisinin “biz bu davayı kaybettik diyemem” dediğini aktardı. Kozağaçlı’nın bu durumu uluslararası hukukçuların kendileri ile 11 yıl boyunca kesintisiz bir dayanışma içerisinde olması ile açıkladığını ve bu durumun aslında bir zafere işaret ettiğini aktardı. Can Atalay ile konuşulduğunda da aynı duygu durumunu gözlemlediğini belirtti. Fraticelli, herkesi hapishanedeki meslektaşlarını unutmamaya çağırdı. Hapishane ziyaretlerinin önemine vurgu yapan Fraticelli, tutuklu avukatların diğer meslektaşları tarafından hatırlandığını bilmelerinin önemli olduğunu ama aynı zamanda bu hapishanelerdeki keyfiliğin aşılması için de önem taşıdığını, hapishane yönetimlerinin kendilerine çeki düzen vermek zorunda kaldığını vurguladı. Fraticelli sözlerine Türkiye’ye geri döneceğini belirterek bitirdi.
Şerife Ceren Uysal: “Herşey bir arada oldukça değişecek”
Kapanış konuşması, ELDH Eş Genel Sekreteri Av. Şerife Ceren Uysal tarafından yapıldı. Uysal konuşmasına etkinliğe gerek konuşmacı gerek izleyici olarak katılanlara teşekkür ederek başladı. Uysal, yaşanan sürecin Türkiye’deki yargı krizinin yeni bir halkası olduğuna dikkat çekerek; “Bana kalırsa Can Atalay üzerinden konuştuğumuz bu meselede ismi değiştirebiliriz. Can’ın avukat olması üzerinden ilerleyeceksek, yerine Selçuk diyebiliriz. Barkın, Behiç, Aytaç, Aycan, Engin, Süleyman, Özgür diyebiliriz. Birkaç ay önce olsa yerine Gülhan diyebilirdik” dedi. Can’ın siyasetçi kimliğine odaklanıldığında da aynı durumun söz konusu olduğunu belirten Uysal, bu durumda da Can’ın isminin yerine Demirtaş, Yüksekdağ, Kışanak yazılabileceğini, Kobane davasında yargılanan bir dizi siyasetçiden de söz etmek gerekeceğini vurguladı. Can’ın Gezi davasındaki rolü üzerinden tartışıldığı durumda diğer Gezi sanıklarının da tek tek sayılması gerekeceğini vurgulayan Uysal, Türkiye’de adil yargılanma hakkı ihlaline maruz kalan kişilerin saymakla bitmediğini belirtti. Uluslararası durumun da farklı olmadığının altını çizen Uysal konuşmasında İran’da defalarca tutuklanan Av. Nasrin, Mısırlı yazar Alaa, Tunus’tan Abir’e de değindi.
Yaşanan hukuksuzlukların dünyanın her yerinde yaşandığının altını çizen Uysal, bu nedenle ELDH’nin Tehlikedeki Avukatlar Günü ve Uluslararası Adil Yargılanma Hakkı Günü & Ebru Timtik Ödülü çalışmalarında kurucu rol oynadığını belirtti. 2024’de Tehlikedeki Avukatlar Günü’nün İran’daki avukatlara, Adil Yargılanma Hakkı gününün ise Filipinler’e odaklanacağını söyleyen Uysal, herkese dayanışma çağrısı yaptı.
Etkinlik, Uysal’ın şu sözleri ile sona erdi:
“Esasında yaşanan şeyler çok ağır. Ancak bu ağırlığın bir ortaklığı da var. Türkiye’de şöyle de bir şansımız var, bunu görmek gerekiyor. Can’ın tutuklu olmasına yol açan süreç 2013 yılında gerçekleşen Gezi eylemleri ise eğer, bu eylemlerin uzayda yaşanmadığını ve yıllar önce de yaşanmadığını hatırlamak gerekiyor. O dinamik, o ruh, o enerji, hala Türkiye’de. Hem Can’ın hem Selçuk’un, başka birçok arkadaşın hep söylediği gibi bitirmek gerekiyor sözü: Bizler bir şekilde yan yana olmaya devam ettikçe, sadece Türkiye sınırlarında değil, Avrupa’da, dünyanın başka yerlerinde, acı çeken her yere ve herkese dokunarak, göçmenine dokunarak, ırkçılığa maruz kalanına dokunarak, şiddete uğrayan kadınına dokunarak, herkesle yan yana olmaya devam ettikçe, ancak ve ancak bunu yapmaya devam ettikçe bir şeyler değişecek. Çünkü hiçbir şey bir adada değişmeyecek. Herşey bir arada oldukça değişecek.”
