Freedom of Expression is under threat in Turkey and around the world
Written by Ayşe Bingöl Demir, Human Rights Lawyer and Director of Turkey Human Rights Litigation Support Project (TLSP). The text was written in relation to PEN Norway’s Guidelines on Indictment Writing for Prosecutors in Turkey.
In 2023, the world remained shrouded in the shadow of wars, occupations, waves of migration, and events that profoundly undermined universal human rights and humanitarian legal norms. Amid this tumultuous environment, we have observed and continue to witness substantial interventions against those who shine the light upon the fundamental rights and freedoms, universal legal standards, and the legal and moral responsibilities of states and the international community, and who assess and report on developments through these lenses. As the international community enters 2024 against the backdrop of these pressing debates, a major concern is the potential exacerbation of the current global crisis.
This scenario is not unfamiliar to Turkey. Particularly following the coup attempt on July 15, 2016, the crisis in human rights, the rule of law, and democracy – indicators of which were already evident in the country – is intensifying, parallel to the downward trajectory seen worldwide. One of the most significant manifestations of this situation in Turkey have been the extensive and systematic encroachments on freedom of expression, particularly through judicial channels.
As many civil society organisations and human rights mechanisms, including PEN Norway, have pointed out, a growing number of people who report on, critique, and debate the governing coalition’s policies and their real-world impacts are threatened by the judicial authorities because of the views they express. Numerous journalists, human rights advocates, scholars, lawyers and especially Kurdish opposition politicians have faced investigations, detentions, arrests, trials, and various sentences including imprisonment due to their exercise of the right to freedom of expression.
This repressive environment, in which the judiciary functions as a censorship mechanism, has a silencing and deterrent effect on targeted groups and society in general. This hinders the spread of information and news, as well as public discussions and the development of well-informed perspectives. As a consequence, the government and the authorities responsible for controversial practices are effectively shielded from being held accountable and facing scrutiny. In a pattern echoed worldwide, the country’s democratic institutions are rendered nonfunctional. Meanwhile, the majority of society is led to believe an alternate narrative constructed behind a wall that blocks all information, facts, and critical views, hence creating a different perception of “reality”.
Strict limits to interferences in freedom of expression
In human rights law, freedom of expression is given a special and unique importance, as such a bleak picture emerges in places where freedom of expression lacks effective protection. Indeed, human rights supervisory mechanisms such as the European Court of Human Rights (ECtHR) and the United Nations Human Rights Committee (HRC) recognise freedom of expression as “one of the cornerstones of a democratic society”’ and “a prerequisite for the effective exercise of other fundamental rights and freedoms”. Thus, it is acknowledged that any interference in this freedom is permissible only in exceptional cases under clear and narrowly defined conditions. These conditions dictate that any interference must be prescribed by law, pursue a legitimate aim, and be necessary in a democratic society and proportionate to the legitimate aim pursued.
Specifically, as frequently evidenced in Turkey, international bodies interpret and enforce human rights norms with greater stringency in support of freedom of expression. This tendency is especially pronounced when individuals facing interference belong to groups that play crucial roles in maintaining checks and balances within a democratic society, including journalists, human rights advocates, academics, and politicians. These principles are even more rigorously applied if freedom of expression is restricted through criminal law; one of the most extreme methods of such a restriction. Accordingly, criminal law should only be used as a last resort in extremely exceptional situations with stringent limitations. Limited examples of these situations include statements that seriously harm the fundamental rights and freedoms of others, statements that constitute hate speech, and statements that openly incite violence, uttered with the intention of creating a tangible risk of violence.
PEN Norway Turkey Indictment Project reports: “The judiciary ignores these limitations”
The reports and findings of human rights organisations and international human rights monitoring mechanisms clearly demonstrate that the practices of the judicial authorities in Turkey are diametrically opposed to these fundamental international legal standards. Run by PEN Norway since 2020, the Turkey Indictment Project has become a significant study in the context of freedom of expression, uncovering striking facts about Turkey. Its reports scrutinised 29 indictments that interfere with the right of freedom of expression and sparked robust discussions.
As part of the project, legal experts from both Turkey and around the world are examining the indictments of cases, each serving as an example of structural issues within the realm of human rights in Turkey, with a particular focus on freedom of expression. The indictments in question are evaluated in the context of both international and domestic law. Published both as a hard- and softcopy, these guidelines identify the most prominent patterns of unlawfulness from reports, offers illustrative examples,
and then builds a practical checklist for lawful investigations and indictments, for all practitioners of law but especially for prosecutors.
A sequential reading of these review reports and guidelines reveals the extent to which journalists, academics, opposition politicians, human rights defenders, artists, and lawyers in Turkey are subjected to arbitrary legal processes, investigations, and prosecutions just because they exercise their freedom of expression. Furthermore, prosecutors drafting indictments and courts conducting trials based on those indictments tend to overlook not only international legal assurances but also domestic legal regulations, including constitutional provisions and the standards outlined in the Code of Criminal Procedure.
From the indictment to the criminal proceedings as a whole
At the centre of the PEN Norway’s project, indictments have a key function in criminal proceedings. With the indictment, the prosecutor’s office notifies the individual under suspicion of a ‘crime’ that the investigation process has been concluded and that the information gathered during this investigation is sufficient to proceed with the trial stage. Once again, based on this information, the prosecutor’s office establishes the specific criminal argument on which the individual will face trial, thereby finalizing the foundation upon which the trial will be constructed.
In an ideal criminal justice system, the person on trial – namely, the defence – should present a counter-argument to this argument. The examination of the argument and counter-argument should then be concluded by the court, acting as the decision-maker, rendering a judgment based on the pertinent rules of law. However, in the context of Turkey and especially in political cases, it is observed that the role of the defence has been reduced to a merely formal one. No matter what motions the defence files, no matter how strong its arguments, the defence is always confronted with a decision-maker who sees the case through a political rather than a legal lens or is forced to do so. Consequently, the indictments frequently reappear verbatim in prosecutors’ final opinions on the merits of the case, which are then transformed into court judgments.
In this respect, PEN Norway’s legal reports on indictments and guidelines prepared based on these reports shed light not only on this key document of the criminal judicial process but also on the prosecutorial opinions and the court decisions that rely on this document. In other words, the legal reports start from a foundational document of the proceedings and essentially open the whole of the trial process to discussion.
Overlaps between the findings of Turkey Indictment Project and of international mechanisms: Turkey’s record on freedom of expression at the ECtHR and the Committee of Ministers of the Council of Europe
It is not surprising that the findings of the PEN Norway’s legal reports and guidelines are aligned with the human rights situation in Turkey as portrayed before the ECtHR and the Committee of Ministers. In fact, with 3458 judgments through 2022, Turkey tops the list for getting the highest number of violation judgments by the European Court of Human Rights against a Council of Europe member state. Judgments of the Court reveal serious problems in the country in terms of the rule of law, human rights, and democratic standards.
Criminal proceedings are recognised as the processes where widespread and structural rights violations take place and they feature prominently within the European Court of Human Rights’ Turkey docket. Again, according to statistics, the highest number of violations of the right to a fair trial – an important topic that comes to the fore in the PEN Norway’s legal reports – have been ruled against Turkey (a total of 1670 violations, most of which concern criminal proceedings). This is followed by the rights to freedom and security of person and freedom of expression, which were found to have been violated according to 843 and 426 ECtHR judgments respectively, and which are also predominantly mentioned in the legal reports. With regards to that final issue, Turkey is also the most frequent violator of the obligation to protect freedom of expression as a Council of Europe member.
Another important indicator of the serious situation in Turkey is the attitude of the country following the violation judgments by the ECtHR. Data from the Committee of Ministers of the Council of Europe, responsible for overseeing the implementation of Court judgments, reveals that, as of 2023, the requirements of 126 groundbreaking judgments pronounced by the Court against Turkey, each addressing structural and complex problems, remain either partially or fully unimplemented. This is again the highest number among the 46 member states of the Council. Some 332 judgments are categorised as repetitive cases because they involve violations similar to those found in these groundbreaking judgments and they are yet to be implemented. Among the violation judgments that remain unimplemented, meaning Turkey has not satisfied judgment requirements, are a significant number of ECtHR judgments against Turkey that concern freedom of expression. Indeed, according
to the Committee’s country fact sheet, Turkey has persistently failed to implement nearly 250 judgements (both groundbreaking and repetitive) regarding ‘the violations of the right to freedom of expression’. These include the Deniz Yücel judgment and the Cumhuriyet Newspaper trial as well as the Gezi Trial which were also assessed by the PEN Norway’s legal reports.
A review of PEN Norway’s legal reports on freedom of expression cases, relevant ECtHR judgments, and monitoring data from the Committee of Ministers reveals a clear vicious cycle at play. In Turkey, judicial authorities persist in investigating and prosecuting expressions protected under the Convention. Individuals exercising their rights
face restrictive measures, including detention and arrest. No steps are taken by the competent authorities to put an end to these violations of rights. The necessary reforms are not implemented to amend the Turkish Penal Code, the Code of Criminal Procedure, and the Anti-Terror Law. The authorities fall short of establishing a judiciary that is both independent and impartial, adequately trained and willing to handle such proceedings in accordance with the law. Nevertheless, the ECtHR continues to pass violation judgments against Turkey based on the unlawful conduct clearly revealed by the legal reports of PEN Norway. Since Turkey still fails to fulfil the requirements of these judgments, the Committee of Ministers continues to look for ways to tighten its control over the country. All these problems render fundamental rights and freedoms, especially freedom of expression, impracticable and ineffective in Turkey, emerging as a legitimate ongoing challenge in the country’s international relations.
An important reference document for breaking out of the vicious circle: The Guidelines
A serious struggle for rights is being waged both within and outside the country, despite the risks, to break this vicious cycle. While this struggle persists, it remains vital to maintain focus on recognizing and explaining the problems and developing solutions, and laying out roadmaps to address them. Carefully distilled by the PEN Norway team from 29 indictment review reports, these guidelines focus on freedom of expression and addresses this need. It has the potential to serve as a crucial reference text when circumstances finally shift to allow a change in the current dire state of affairs in the country. Indeed, these guidelines here prepared are both easy to follow and comprehensive in its listing of problematic practice patterns of the investigating authorities as viewed through the lens of both international and domestic law. It includes examples, very pertinent reminders of the duties and responsibilities of prosecutors, and a checklist of language, expression, and substance. Considering the principle that curtailing freedom of expression via criminal law fundamentally conflicts with this freedom and that such interference is permissible solely in the most extraordinary circumstances, these guidelines lay down a strictly delineated roadmap for prosecutors and related legal professionals working on similar files.
By using and disseminating this resource in vocational training activities for practitioners, the relevant authorities can undoubtedly take a step towards correcting the highly problematic practices identified.
I would like to thank the PEN Norway team for their important work and their contribution to the struggle for freedom of expression in Turkey and around the world.
Türkiye ve dünyada tehdit altındaki ifade özgürlüğü
Ayşe Bingöl Demir, İnsan Hakları Avukatı
Türkiye İnsan Hakları Davalarına Destek Projesi Direktörü
Dünya 2023’ü savaşlar, işgaller, göç dalgaları ve evrensel insan hakları ve insancıl hukuk normlarını temelden sarsan gelişmelerin gölgesinde geçirdi. Bu kaos ortamında temel hak ve özgürlüklere, evrensel hukuk standartlarına, devletlerin ve uluslararası toplumun hukuki ve ahlaki sorumluluklarına dikkat çeken, gelişmeleri bu filtrelerle değerlendirenlere ve haberleştirenlere karşı ciddi müdahalelere şahit olduk, olmaya devam ediyoruz. 2024’e bu tartışmalar ekseninde giren uluslararası toplumun en büyük kaygıları arasında içinde geçilmekte olan krizin daha da derinleşmesi var.
Bu tablo Türkiye’ye hiç yabancı değil. Özellikle 15 Temmuz 2016 darbe girişiminden sonra ülkede emarelerini zaten görmekte olduğumuz insan hakları, hukuk devleti ve demokrasi krizi dünyadaki genel trende paralel bir şekilde gittikçe ağırlaşıyor. Türkiye’de de bu durumun en büyük yansımalarından biri, ifade özgürlüğüne özellikle yargı mekanizmaları yolu ile yapılan yaygın ve sistemli müdahaleler.
PEN Norveç’in de aralarında bulunduğu çok sayıda sivil toplum kurumunun ve insan hakları mekanizmasının dikkat çektiği gibi hükümeti oluşturan ittifakın politikalarını ve bunların hayata somut yansımalarını yazan, eleştiren ve tartışmaya açan, görüşleri nedeniyle yargı mercileri tarafından doğrudan hedef alınan kişilerin sayısı her geçen gün artıyor. İfade özgürlüğü haklarını kullandıkları için haklarında soruşturma başlatılan, gözaltına alınan, tutuklanan, yargılanan ve hapis cezası dahil ceza tehdidi ile karşı karşıya bırakılanların başında çok sayıda gazeteci, çoğunluğu Kürt muhalif politikacı, hak savunucusu, akademisyen ve avukat geliyor.
Yargının bir sansür mekanizması olarak işlediği bu baskı ortamı, hedef alınan kesimler ve toplum üzerinde susturucu ve caydırıcı bir etki oluşturuyor. Bu yolla ülkede bilgi ve haberin yayılmasının, kamuoyu tarafından tartışılmasının, sağlıklı ve bilgiye dayalı görüşlerin şekillenmesinin önüne geçiliyor. Sonuç olarak hükümetin ve sorunlu uygulamalara imza atan makamların sorumlu tutulması ve hesap vermesi fiilen engelleniyor. Dünyada çokça benzer örnekte görüldüğü gibi, bu yolla demokratik kurumlar işlevsiz bırakılıyor, toplumun çoğunluğu bilginin, gerçeğin ve eleştirel bakışın önüne örülen duvardan yansıtılan başka bir ‘gerçeklik’ algısı ile farklı bir hikayeye inandırılıyor.
İfade özgürlüğüne müdahalenin keskin sınırları
İfade özgürlüğünün etkili bir şekilde güvenceye alınmadığı yerlerde görülen bu ağır tablo nedeniyle insan hakları hukukunda bu özgürlüğe ayrı ve kendine has bir önem atfedilir. Gerçekten de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi (İHK) gibi insan hakları denetim mekanizmaları ifade özgürlüğünü ‘demokratik bir toplumun köşe taşlarından’ ve ‘diğer temel hak ve özgürlüklerin etkili bir şekilde kullanılabilmesinin önkoşullarından’ görür. Bu nedenle ancak istisnai hallerde, açık ve katı olarak belirlenmiş koşullar dahilinde bu özgürlüğe müdahalenin söz konusu olabileceği kabul edilir. Bu koşulların başında kanunda öngörülmüş olma, meşru bir amaç gütme ve demokratik bir toplumda gerekli ve izlenen amaçla orantılı olma gelir.
Özellikle, Türkiye’de sıklıkla görüldüğü gibi, müdahaleye maruz kalanların gazeteci, hak savunucusu, akademisyen veya politikacı gibi demokratik toplumda önemli denge-denetleme rolü bulunan gruplardan olması halinde, uluslararası mekanizmalar, insan hakları standartlarını ifade özgürlüğü lehine çok daha katı bir şekilde yorumlar ve uygular. İfade özgürlüğünü sınırlamak için en ağır yöntemlerden olan ceza hukukuna başvurulması halinde bu standartlar daha da katıdır. Buna göre ceza hukukuna ancak son derece istisnai ve sınırları belirli durumlarda, son çare olarak başvurulabilir. Bu durumların sınırlı örnekleri arasında başkalarının temel hak ve özgürlüklerine ciddi şekilde zarar veren ifadeler, nefret söylemi teşkil eden ifadeler ve somut şiddet riski oluşturma kastı ile dile getirilmiş açıkça şiddete teşvik eden ifadeler sayılabilir.
PEN Norveç Türkiye İddianame Projesi raporları: Yargı bu sınırları tanımıyor
Türkiye’de yargı makamlarının uygulamaları, hak örgütlerinin ve uluslararası insan hakları denetim mekanizmalarının rapor ve tespitlerinde açıkça ortaya konduğu üzere, bu temel uluslararası hukuk standartları ile taban tabana zıt. Türkiye’deki bu çarpıcı tabloyu ortaya koyan ve konu üzerinde güçlü tartışma alanları açan önemli çalışmalardan biri PEN Norveç’in 2020 yılından bu yana sürdürdüğü ve ifade özgürlüğü bağlamında, bu hakka müdahale oluşturan 29 iddianameyi incelediği Türkiye İddianame Projesi raporları.
Proje kapsamında Türkiye ve dünyadan alanında uzman hukukçular, her biri Türkiye’de insan hakları ve somut olarak ifade özgürlüğü alanındaki yapısal sorunların örneğini oluşturan davaların iddianamelerini inceliyor. İlgili iddianameler gerek uluslararası gerekse iç hukuk bağlamında değerlendiriliyor. Elinizdeki/ekranınızdaki kılavuz da bu raporlarda öne çıkan ortak hukuka aykırılık paternlerini örneklerle listeliyor ve bunlardan yola çıkarak hukuka uygun bir soruşturma ve iddianame için savcılar başta olmak üzere uygulamacılar tarafından dikkate alınması gerekenlere dair bir checklist oluşturuyor.
Bu inceleme raporlarının ve kılavuzun sıralı bir okuması, Türkiye’de gazetecilerin, akademisyenlerin, muhalif politikacıların, hak savunucularının, sanatçıların ve hukukçuların ifade özgürlüklerini kullandıkları için ne derece keyfi hukuksal süreçler izlenerek soruşturma ve kovuşturmaya tabi tutulduklarını ortaya koyuyor. Üstelik bu süreçlerde iddianameleri yazan savcılar ve bunlara dayanarak yargılama yürüten mahkemeler tarafından yalnızca uluslararası hukuk güvenceleri değil, Anayasa ve Ceza Muhakemesi Kanunu standartları başta olmak üzere iç hukuk kuralları da bertaraf ediliyor.
İddianameden ceza yargılamasının bütününe
PEN Norveç projesinin merkezinde yer alan iddianameler, ceza yargılamasında son derece kilit bir fonksiyona sahip. Savcılık makamı iddianame ile hakkında ‘suç’ şüphesi olan kişiye soruşturma sürecinin tamamlandığını ve bu soruşturma sonrası elde edilen verilerin yargılama aşamasına geçilmesine yettiği değerlendirmesini haber veriyor. Yine bu veriler kapsamında savcılık, kişinin hangi somut suç iddiası ile yargılanacağını ortaya koyuyor ve yargılamanın üzerinde inşa edileceği temeli bu şekilde tamamlamış oluyor.
İdeal bir ceza yargılaması sisteminde bu iddiaya karşı yargılanan kişinin, yani savunmanın, karşı bir tez ortaya koyması ve tez ve karşı tezin analizinin karar merci olan mahkeme tarafından ilgili hukuk kuralları ışığında verilecek bir hüküm ile tamamlanması gerekir. Ancak Türkiye şartlarında özellikle politik davalar olarak nitelendirilen davalarda savunmanın rolünün şekli bir yere indirgendiği gözlemleniyor. Savunma ne talep ederse etsin, ne kadar güçlü dayanaklar ortaya koyarsa koysun karşısında, davayı hukuksal değil politik bir gözlükle ele alan veya almak zorunda bırakılan bir karar verici ile karşılaşıyor. Sonuç ise, iddianamenin genellikle esas hakkında mütalaada tekrarı ve sonrasında mahkeme kararına dönüşmesi oluyor.
Bu yönü ile PEN Norveç’in iddianame inceleme raporları ve bunlara dayanarak hazırladığı kılavuz yalnızca ceza yargılama sürecinin bu kilit belgesine değil, bu belge esas alınarak hazırlanan mütalaalara ve bunlara dayalı verilen mahkeme kararlarına da ışık tutuyor. Bir diğer deyişle raporlar, yargılamanın temel bir belgesinden yola çıkarak esasen bütününü tartışmaya açıyor.
Türkiye İddianame Projesi bulgularının uluslararası mekanizmalardaki yansımaları: Türkiye’nin AİHM ve Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ifade özgürlüğü karnesi
PEN Norveç iddianame inceleme raporları ve kılavuzun ortaya koyduğu bulguların, AİHM ve Bakanlar Komitesi önündeki Türkiye’de insan hakları tablosu ile paralel olması şaşırtıcı değil. Gerçekten de Türkiye, 3,458 kararla AİHM’in 2022 sonuna kadar Avrupa Konseyi üye ülkeleri arasında hakkında en çok ihlal kararı verdiği ülke. Mahkemenin bu kararları ülkede hukuk devleti, insan hakları ve demokratik standartlar bakımından son derece önemli sorunlar olduğunu ortaya koyuyor.
AİHM’in Türkiye mesaisinde yaygın ve yapısal hak ihlali kategorileri arasında yer alan ceza yargılaması süreçleri önemli bir yer tutuyor. Yine istatistiklere göre Türkiye aleyhine en çok – iddianame inceleme raporlarında da öne çıkan önemli bir başlık olan – adil yargılanma hakkı ihlali kararı verilmiş (çoğunluğu ceza yargılaması süreçlerini ilgilendiren toplam 1,670 ihlal tespiti). Bunu sırayla 843 ve 426 kararda ihlali tespit edilen ve inceleme raporlarında da ağırlıklı olarak yerini bulan kişi özgürlüğü ve güvenliği ve ifade özgürlüğü hakları takip ediyor. Bu son başlık bağlamında Türkiye, sıralamada ifade özgürlüğünün korunması yükümlülüğünü de en çok ihlal eden Konsey üyesi ülke.
Türkiye’deki ciddi tablonun bir diğer önemli göstergesi ise AİHM kararlarında tespit edilen ihlaller konusunda ülkenin kararlar sonrasında nasıl bir tutum aldığı. Mahkeme kararlarının uygulanması süreçlerini denetleyen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi verilerine göre 2023 yılı itibariyle Mahkeme tarafından Türkiye aleyhine verilen ve herbiri yapısal ve karmaşık sorunlara işaret eden 126 öncü kararın gerekleri kısmen ya da tamamen yerine getirilmemiş durumda. Bu sayı, Konsey üyesi 46 ülke arasında yine en yüksek sayıya denk düşüyor. Bu öncü kararlarda tespit edilen hak ihlallerine benzer ihlaller içerdikleri için tekrarlayan davalar olarak sınıflandırılan ve yerine getirilmeyi bekleyen 332 karar daha var. Türkiye’nin uygulamadığı yani gereğini yerine getirmediği bu kararlar arasında önemli bir yeri ifade özgürlüğü hakkını ilgilendirenler tutuyor. Gerçekten de Komite’nin ülke bazlı bilgi notu uyarınca, Komite önünde halihazırda ‘ifade özgürlüğü hakkı ihlali’ ile ilgili 250’ye yakın karar (öncü ve tekrarlayan) Türkiye tarafından ısrarla icra edilmiyor. Bunların arasında iddianame inceleme raporlarına da konu edilen Cumhuriyet Gazetesi ve Gezi Davası yargılamaları ile Deniz Yücel kararları da bulunuyor.
PEN Norveç ifade özgürlüğü odaklı iddianame inceleme raporlarının AİHM’in konu ile ilgili kararları ve Bakanlar Komitesi’nin denetim verileri ile birlikte bir okuması bizi net bir kısır döngü ile başbaşa bırakıyor. Türkiye’de yargı makamları, Sözleşme kapsamında korunan ifadeleri soruşturma ve yargılama konusu etmeye ve haklarını kullanan kişileri gözaltına alma ve tutuklama dahil sınırlayıcı tedbirlere maruz bırakmaya devam ediyor. Hak ihlali niteliğindeki bu uygulamalara son vermek için yetkili otoriteler tarafından adım atılmıyor. TCK, CMK ve TMK gibi yasa metinlerinde gerekli değişiklikler yapılmıyor. Ülkede bu tür süreçleri hukuka uygun bir şekilde ele alma ve yürütme donanımı ve iradesi olan, bağımsız ve tarafsız bir yargı oluşturulması için gereken yapılmıyor. Buna karşın iddianame inceleme raporlarının açıkça ortaya koyduğu hukuka aykırılıklar üzerinden AİHM, Türkiye hakkında ihlal kararları vermeye devam ediyor. Türkiye bu kararların gereğini yerine getirmediği için Bakanlar Komitesi Türkiye üzerindeki denetimini sıkı tutmanın yollarını aramayı sürdürüyor. Bütün bu sorunlar Türkiye’de ifade özgürlüğü başta olmak üzere temel hak ve özgürlükleri kullanılamaz ve yararlanılamaz hale getirdiği gibi, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerinde zorlayıcı bir faktör olmaya haklı olarak devam ediyor.
Kısır döngüden çıkışta önemli bir başvuru belgesi: Kılavuz
Bu kısır döngünün kırılması için risklere rağmen gerek ülkede gerek dışarda ciddi bir hak mücadelesi veriliyor. Bu mücadele sürerken odaklanılması gereken konular arasında sorunların tespiti ve ortaya konmasına dair çalışmaların devamının yanısıra çözüm önerileri geliştirilmesi ve yol haritaları oluşturulması da önemli bir yer tutuyor. PEN Norveç ekibinin 29 iddianame inceleme raporundan özenle damıtarak hazırladığı ifade özgürlüğü odaklı kılavuz bu ihtiyaca denk düştüğü gibi ülkede devam eden ağır tablonun değişimine dair koşullar oluştuğunda önemli bir başvuru belgesi olma potansiyeline sahip.
Gerçekten de kılavuz, soruşturma makamlarının gerek uluslararası hukuk gerekse de iç hukuk bakımından sorunlu uygulama paternlerini örnekleri ile birlikte listelemesi, gerek savcıların görev ve sorumluluklarına dair son derece yerinde hatırlatmaları, gerekse de oluşturduğu dil ve anlatım ile öze dair checklist ile hem takibi kolay hem de kapsamlı bir yol gösterici. Bütün bunlar ifade özgürlüğüne ceza hukuku yolu ile müdahalenin bu özgürlük ile genel olarak bağdaşmayacağı, bunun ancak son derece istisnai durumlarda kabul görebileceği prensibi ışığında okunduğunda, benzer dosyalar üzerinde çalışan savcılar ve diğer uygulamacılar için sınırları son derece net bir yol haritası oluşturuyor.
İlgili merciler tarafından bu kaynağın uygulamacılara dönük mesleki eğitim çalışmalarında kullanılması ve yaygınlaştırılmasının, tespiti yapılan son derece sorunlu uygulamaların düzeltilmesine katkı sunacağı tartışmasız.
PEN Norveç ekibine bu önemli çalışmaları ve Türkiye ve dünyada ifade özgürlüğünün korunması mücadelesine katkıları nedeniyle teşekkür ile.
