– Saturday Mothers-saken viser hvordan rettssystemet forfølger frie ytrere
Fire ansatte fra Norsk PEN var til stede i Saturday Mothers-høringen i rettshuset i Istanbul 13. september. – Det oppleves som en farse, sier Norsk PENs generalsekretær, Jørgen Watne Frydnes.
Siden 1995 har menneskerettighetsforkjempere og familiemedlemmer av ofre for tvungne forsvinninger samlet seg på Galatasaray-plassen i Istanbul for å rette søkelys på de hundrevis av personene som har forsvunnet de siste 50 årene.
Saturday Mothers-markeringene, som har samlet seg hver lørdag, har blitt et symbol på sivilsamfunnets kamp for retten til grunnleggende menneskerettigheter og rettferdighet.
De siste årene har tyrkiske myndigheter slått hardt ned på markeringene. 20 personer står nå tiltalt på grunn av sin deltakelse i markeringene.
– Saturday Mothers-saken viser hvordan rettssystemet forfølger frie ytrere i Tyrkia, og hvor farlig det kan være å arbeide for grunnleggende rettigheter. Disse familiene har i tiår gått i uvisshet om skjebnen til sine familiemedlemmer, og de ønsker et svar – noe de har rett til. Det er elementært å være til stede i rettssalen for å følge den juridiske prosessen, som bygger på grunnløse tiltaler, og vise frie ytrere og deres familier at vi ikke gir oss før rettferdigheten seirer, sier Frydnes.
Høringen fredag 13. september var den 13. høringen i saken, som har vart i over fem år. Saken ble utsatt til januar 2025.
Norsk PEN vil fortsette å følge saken tett, og være til stede på neste høring 10. januar 2025.
Court report:
Baseless Saturday Mothers’ trial scheduled to enter 6th year
PEN Norway delegation monitors the case in Istanbul
The 13th hearing in the criminal case against the Saturday Mothers in which they stand accused of illegally gathering and causing a hazard to the public took place on 13th September, 2024 at Istanbul’s Çağlayan courthouse. The case was heard in the 27th High Criminal Courtroom due to expected high numbers of attendees. The hearing, however, had not been announced officially by the courts and therefore, apart from press representatives and lawyers, the hearing was attended by only 17 observers. Among these were Amnesty International and a four-person delegation from PEN Norway.
The case began at 10.14 with the lawyers’ and defendants roll call. Three defendants in this case of 20 had not yet given their defence statements. The whereabouts of one is unknown to the lawyers and it was stated that the second and third were abroad.
The international observers and their translator were not permitted to sit in the front section of the court and were unable to hear the proceedings despite asking several times for the volume of the court speakers to be turned up. This can be viewed as a technical procedural infringement, since international observers have the right to hear and report upon proceedings.
The prosecutor was new to the case and did not give any opinion. The fact that this case has gone on since 2018 despite the prosecutor ever outlining his opinion and recommendation for punishment was considered by the defence lawyers to be just one of many layers of judicial harrassment in the case.
At 10.24 the judge invited the defendants present to the stand, if they wish to speak. Two defendants spoke, one demanding that this baseless case, in which they themselves had been subject to mistreatment at the hands of the police, be brought to a swift conclusion with the aquittal of all defendants. The second defendant expressed the same demands, stating that, for six years now, she was required to ask permission to leave work to attend every hearing and that it was becoming increasingly difficult to obtain this permission from her employer. Lawyer for the defence Çiğdem Akbulut told PEN Norway outside the courtroom that this necessity for the defendants to ask their employers for leave due to a court case was also both damaging to their reputations and also increased the perception of their guilt.
Lawyer for the defense Çiğdem Akbulut continued by telling PEN Norway: “Never mind that three defendants are yet to give their defences, not one of the defendants should have been required to do so. For 700 weeks the Saturday Mothers have been gathering in a peacefull manner to sit with photographs of their disappeared relatives and yet, in the 700th week of gathering they were subjected to physical attacks by the police in an attempt by the state to disrupt their peaceful protest.”
“At every hearing we have demanded an end to this prolonged, six-year judicial harrassment and yet the judge persisted in stating that he had to hear every single defendant. The prosecutor is finally required to persent his opinion and we hope to learn that soon. We will then discover whether he is seeking a punishment for our clients or whether he recommends an acquittal. If he does not outline this before the final hearing, we will prepare our arguments and be present then for the final decision of the judge. The very fact that this case, in which no person has committed a recognisable crime, has continued for 13 hearings over six years is in itself a travesty of justice.”
At 10.25 the lawyers for the defence brought up the fact that all three of their applications to the Constitutional Court in Turkey had concluded in the court agreeing that no crime was evident in the case and that the defendant’s rights had been infringed. Lawyers further argued that the case itself is a threatening action by the state, targeting people who had already suffered the loss of their forcibly disappeared relatives and that the case should have been concluded and dismissed at its first hearing in 2018.
The case concluded at 10.41 when the judge declared that he would separate the case of the two absent defendants from the other 18 and that the case of the eighteen would be adjourned until 10 January when the prosecutor would also outline his opinion and recommendations for punishment for the first time.
Following the case a number of the defendants expressed their gratitude that PEN Norway and others had attended to monitor the case.
PEN Norway Director JWF said of the case: “Assembly and demonstration are rights protected both by Turkey’s constitution and the European Convention on Human Rights, and yet we have seen repeatedly since 2018 that no such rights are given to the public in Turkey, either for Pride marches, Women’s marches or for these elders to gather in Galatasaray square to silently protest against the supposed forced disappearances of their relatives at the hands of the state. That three Constitutional Court decisions have also not been obeyed by the judge and the dragging out of this baseless case over 6 years is a tangible and undeniable indication that the rule of law is not present here, either in this case or in others at the courts here in Turkey today.”
PEN Norway will be present to monitor the final hearing in this uneccesary and baseless case on 10 January 2025 and we call for the acquittal of all defendants at that time.
Background:
On August 25, 2018, police in Istanbul used tear gas and water cannons to break up a peaceful gathering of hundreds, including relatives of victims of enforced disappearances, some in their 80s. Known as the “Saturday Mothers/People,” these individuals have been holding weekly vigils in Istanbul’s Galatasaray Square since 1995, demanding justice for their missing loved ones. This marked their 700th vigil.
Dozens of attendees were detained that day, and 46 people, including some relatives, were unjustly charged with participating in an ‘unlawful protest’ under the Law on Meetings and Demonstrations. Their unfair and baseless trial continues, as does the ban on Galatasaray Square, which remains blocked off by police. The hearings started in 2021 and it is still going on.
Cumartesi Anneleri Hakkında Görülen Temelsiz Dava 6. Yılına Giriyor
PEN Norveç heyeti İstanbul’da davayı izliyor
Cumartesi Annelerinin yasadışı toplantı yapmak ve kamu düzenini bozmakla suçlandığı ceza davasının 13. duruşması 13 Eylül 2024 tarihinde İstanbul Çağlayan Adliyesi’nde görüldü. Davaya çok sayıda katılım olacağının beklenmesi nedeniyle dava 27. Ağır Ceza Mahkemesi salonunda görüldü. Öte yandan duruşmanın mahkemeler tarafından resmi olarak duyurulmaması nedeniyle duruşmaya basın temsilcileri ve avukatlar dışında sadece 17 gözlemci katıldı. Gözlemciler arasında Uluslararası Af Örgütü ve PEN Norveç’ten dört kişilik bir heyet de vardı.
Duruşmaya saat 10.14’te avukatların ve sanıkların kimlik tespitiyle başlandı. 20 sanıklı davada savunmalarını henüz vermemiş olan üç sanık bulunuyordu. Sanıklardan birinin nerede olduğu avukatlar tarafından bilinmezken, diğer iki sanığın yurtdışında olduğu belirtildi.
Uluslararası gözlemciler ile tercümanlarının mahkeme salonunun ön bölümünde oturmalarına izin verilmedi ve hoparlörlerin sesinin açılmasını birkaç kez talep etmelerine rağmen duruşmayı duymaları mümkün olmadı. Bu durum teknik bir usul ihlali olarak görülebilir, zira uluslararası gözlemcilerin yargılamaları dinleme ve raporlama hakkı bulunmaktadır.
Duruşma savcısı davaya yeni atandığından herhangi bir mütalaa vermedi. Savcının mütalaasını ve sanıklar için istediği cezayı hiç açıklamamasına rağmen bu davanın 2018’den beri devam etmesi, savunma avukatları tarafından bu davada uygulanmakta olan yargı tacizinin pek çok katmanından sadece biri olarak değerlendirildi.
Saat 10.24’te yargıç, söz almak isteyen sanıkları kürsüye davet etti. Söz alan iki sanıktan ilki, temelden yoksun olan bu davada kendilerinin de polisin kötü muamelesine maruz kaldığını ifade ederek davanın tüm sanıkların beraatiyle hızlı bir şekilde sonuçlandırılmasını talep etti. Aynı talepleri dile getiren ikinci sanık da altı yıldır her duruşmaya katılmak için işten izin almak zorunda kaldığını ve işvereninden bu izni almanın giderek zorlaştığını belirtti. Savunma avukatı Çiğdem Akbulut mahkeme salonu dışında PEN Norveç’e yaptığı açıklamada, sanıkların bir dava nedeniyle işverenlerinden izin istemek zorunda kalmalarının hem itibarlarını zedelediğini hem de suçlu oldukları algısını güçlendirdiğini söyledi.
Savunma avukatı Çiğdem Akbulut PEN Norveç’e yaptığı açıklamada şunları ifade etti: “Değil üç sanığın henüz savunma yapmamış olması, sanıkların hiçbirinden savunma yapması istenmemeliydi. Kaybedilen yakınlarının fotoğraflarını taşıyarak barışçıl bir şekilde 700 haftadır toplanan Cumartesi Anneleri, tam da 700. haftada devletin bu barışçıl eyleme müdahale eden polisin fiziksel saldırısına maruz kaldı.”
“Her duruşmada, altı yıldır süren bu yargı tacizine son verilmesini talep ettik ancak yargıç her bir sanığı dinlemek zorunda olduğunu söylemekte ısrar etti. Savcının artık mütalaasını vermesi gerekiyor, biz de yakında bunu öğrenmeyi umuyoruz. Savcının müvekkillerimiz için bir ceza isteyip istemediğini veya beraat önerip önermediğini o zaman öğreneceğiz. Şayet savcı son duruşmadan önce buna ilişkin bir görüş belirtmezse, biz de kendi savlarımızı hazırlayıp vereceği nihai karar için hakim karşısına çıkacağız. Kimsenin suç sınıfına sokulabilecek herhangi bir fiilde bulunmadığı bu davanın altı yıl ve 13 duruşma boyunca devam etmiş olması bile başlı başına adalet sisteminin bir ayıbıdır.”
Saat 10.25’te savunma avukatları, Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne üç başvuru yaptıklarını ve AYM’nin üç davada da suç unsuru bulunmadığı ve sanığın haklarının ihlal edildiği yönünde karar verdiğini söyledi. Avukatlar ayrıca, davanın kendisinin devlet tarafından tehdit amaçlı olarak yürütüldüğünü, zorla kaybedilen yakınlarını kaybetmenin acısını yaşayan insanları hedef aldığını ve davanın daha 2018’deki ilk duruşmada sonuçlandırılmış ve reddedilmiş olması gerektiğini savundular.
Hakim duruşmalara gelmeyen iki sanığın dosyasını diğer on sekiz sanığın dosyasından ayıracağını ve on sekiz sanığın davasının, savcının da ceza konusundaki mütalaasını ve önerilerini ilk kez açıklayacağı 10 Ocak tarihine ertelendiğini açıklayarak duruşmayı 10.41’de sonlandırdı.
Davanın ardından bazı sanıklar, PEN Norveç’in ve diğer kurumların davayı izlemek üzere duruşmaya katılmış olmasından duydukları memnuniyeti dile getirdi.
PEN Norveç Direktörü JWF dava hakkında şunları söyledi: “Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakları hem Türkiye Cumhuriyeti Anayasası hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından korunan haklardır. Ancak 2018’den bu yana defalarca gördük ki Türkiye’de ne Onur Yürüyüşleri, ne Kadın Yürüyüşleri için ne de yakınlarının devlet eliyle zorla kaybedilmesini sessizce protesto etmek için Galatasaray Meydanı’nda toplanan yaşlılara bu haklar tanınmaktadır. Anayasa Mahkemesi’nin üç kararına da uyulmamış olması ve bu temelsiz davanın 6 yıldan fazla sürüncemede bırakılması, bu davada da bugün Türkiye’deki mahkemelerde görülen diğer davalarda da hukukun üstünlüğünün mevcut olmadığının somut ve inkar edilemez bir göstergesidir.”
PEN Norveç olarak, bu gereksiz ve temelsiz davanın 10 Ocak 2025 tarihinde yapılacak son duruşmasını izlemek için hazır bulunacak ve tüm sanıkların o tarihte beraat etmesi çağrısı yapacağız.
Davanın Arkaplanı:
25 Ağustos 2018 tarihinde İstanbul’da, aralarında zorla kaybedilenlerin yakınlarının da bulunduğu, bazıları 80’li yaşlarda olan yüzlerce kişinin katıldığı barışçıl bir toplantı polis tarafından göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullanılarak dağıtıldı. “Cumartesi Anneleri/İnsanları” olarak bilinen bu kişiler 1995 yılından beri İstanbul Galatasaray Meydanı’nda her hafta nöbet tutuyor ve kayıp yakınları için adalet talep ediyorlar. Polis müdahalesi 700. nöbet sırasında gerçekleşti.
O gün toplantıya katılan onlarca kişi gözaltına alındı ve aralarında bazı kayıp yakınlarının da bulunduğu 46 kişi haksız yere Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu muhalefet ederek ‘yasadışı bir protestoya’ katılmakla suçlandı. Bu kişilere yönelik haksız ve temelsiz yargılama halen devam ederken, polis tarafından kapatılan Galatasaray Meydanı’ndaki yasak da sürüyor. 2021 yılında başlayan duruşmalar halen devam etmektedir.
