President of Istanbul Bar (Ibrahim Kaboğlu) and the president of the National Bar Council of Turkey (Erinç Sağkan).
English and Turkish Court report below
Norsk PEN var til stede i høringen mot presidenten og styret i Advokatforeningen i Istanbul
Rettssaken mot prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu, presidenten for Advokatforeningen i Istanbul, og styre begynte 4. mars 2025. Andre rettsrunde fant sted 21. mars, og Norsk PEN var til stede i rettssalen for å følge denne historiske saken.
Presidenten og styret var anklaget for å «utføre aktiviteter utenfor sitt mandat», med krav om at presidenten og styret trekker seg fra sine posisjoner. Første rettsak fant sted 4. mars. Fredag 21. mars slo retten fast at styret må trekke seg fra sine posisjoner.
Bakgrunnen er dødsfallet til to kurdiske journalister 19. oktober 2024 i Syria, begge tyrkiske borgere – angivelig drept i et tyrkisk droneangrep. I en protest i Istanbul for journalisters sikkerhet i krig og konflikt få dager senere, ble flere arrestert, inkludert medlemmer av advokatforeningen.
Advokatforeningen krevde i sin uttalelse rettferdighet for de døde journalistene og at de som ble arrestert under protesten løslates – i tråd med juridiske standarder. En uke senere ble et av styremedlemmene, advokat Fırat Epözdemir, arrestert. I den andre høringen avholdt 21. mars 2025 ble avgjørelsen kunngjort, og ledelsen i Istanbul Advokatforening ble avskjediget.
«Advokatforeningens plikt er ikke begrenset til kun å forsvare rettighetene til medlemmene deres. Vi er forpliktet til å forsvare de grunnleggende rettighetene til alle borgere, sa Ezgi Şahin Yalvarıcı, advokat og styremedlem i Advokatforeningen i Istanbul, i sitt intervju med Norsk PEN.
Court report of the hearing against the president and Board of Istanbul Bar Association
President of Istanbul Bar Association Prof. Dr Kaboğlu: “Without an independent bar association and free lawyers, the state’s justice system will collapse”
Summary: The trial against Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu, the President of the Bar Association and its executive board began on March 4, 2025. They stand accused of “conducting activities outside the scope of their mandate” and there is a demand for the dismissal of the executive board. The court rejected the request of Kaboğlu and the the Bar’s lawyers to refer the case to the Constitutional Court. In the second hearing held on March 21, 2025, the decision was announced, and the management of the Istanbul Bar Association was dismissed.
The 2nd Civil Court of First Instance of İstanbul held the trial in a different courtroom due to the small size of the previously designated hearing room. Barriers were set up to restrict access to the corridor where the courtroom was located, and a significant number of riot police were deployed outside the courtroom.
Because the courtroom was too small, many lawyers were unable to enter and protested the situation with a slow clap. The lawyers chanted slogans such as “The defence spoke out and will keep speaking out”, “Liberation for all of us or none” and “We demand rights, law and justice”.
It was notable that the prosecutor of the trial sat on the side designated for the complainant’s lawyers instead of the prosecutor’s bench in the courtroom. Monitoring the hearing were the former presidents of the Istanbul Bar Association as well as the presidents of provincial bar associations in Turkey, among others. PEN Norway, The Turkish Medical Association, politicians from the DEM Party and CHP, and representatives from the bar associations of France, the Netherlands, Switzerland and Italy were also present in the courtroom.
As this new courtroom was also too small, the trial was moved to another courtroom with a capacity of approximately 300 people. Again, barriers were set up to restrict access to the corridor where the courtroom was located, and shielded policemen were deployed outside the courtroom. This courtroom also proved inadequate due to the large number of lawyers, leaving many of them standing throughout the hearing. The hearing started about three hours later than scheduled due to the inconvenience caused by the small courtrooms.
The judge remarked at the beginning of the hearing that the motions to intervene were identical in nature, prompting the lawyers to demand that they be read aloud one by one. The judge dismissed the motions to intervene.
“This trial cannot continue without Fırat Epözdemir”
Baran Doğan, the lawyer of Fırat Epözdemir, a board member who was arrested last month, took the floor at the hearing. Lawyer Doğan announced that his client had received the indictment but not its appendices. Lawyer Doğan stated that his client was in prison and kept in the dark in terms of the details of the case. He said,”[My client] has sent a handwritten petition saying “This case is unjust and unlawful.” He needs to be informed and brought to this hearing.” Lawyer Doğan stated that Epözdemir wanted to join the trial via Audio and Video Information System (SEGBİS) but that the court refused. He added: “Under the principle of fair trial, every individual is entitled to the right of defence. This trial cannot continue without Fırat Epözdemir and the preliminary examination hearing cannot be completed in this way.”
Kaboğlu’s response
The President of the Bar Association, Prof. Dr Kaboğlu, then took the floor. Kaboğlu spoke about the unconstitutional nature of the case, but with the SEGBİS system turned off, the judge had to rely on personal notes to include his statements in the official record. When the judge-dictated notes turned out to be incomplete, the lawyers motioned to have the SEGBIS system turned on. Once the technical issues were resolved, Prof. Dr. Kaboğlu repeated his argument regarding the indictment’s unconstitutional nature. Kaboğlu said that he would have to omit some details in his response to the indictment due to the extreme heat in the courtroom. Kaboğlu’s response was as follows:
“According to Article 152 of the Constitution, I am raising the objection of unconstitutionality. The unconstitutional article is the article to be applied in this case. Attorneyship Law Article 77 § 5 contradicts many articles of the Constitution and many international conventions to which the Republic of Turkey is a party.
This provision is contrary to Article 2 of the Constitution. Because bar associations take their legal basis from Article 2 of the Constitution. This article is based on the characteristics of the Republic of Turkey and its understanding of justice. It assigns the bar associations the duty and obligation to defend the rule of law and protect human rights.
The function of the bar associations is to provide justice, their functioning is democratic and as such based on self-government. In this respect, bar associations are in a unique position. As democratic institutions, bar associations function as public organisations, conducting their work in accordance with democratic principles.
In this respect, bar associations operate through their own governing bodies and, in terms of their responsibilities and powers, resemble the constitutional order of liberties.
In this respect, especially since our constitutional tradition is based on liberty, it first establishes freedom and then prescribes the separation of powers. The Union of Bar Associations of Turkey played a driving role in the [constitutional] amendments from 1982 until 2010. Just like the responsibility imposed on bar associations by the Attorneyship Law. A democratic social order cannot contradict with the secular order and the principle of proportionality. The duties and responsibilities imposed on bar associations by the Attorneyship Law intersect with their duty to protect human rights.
Safeguarding the rule of law is a supreme concept in the Constitution. It goes beyond the national sphere. Bar associations have a distinct position. Three concepts summarise their raison d’être: Justice, democracy and the rule of law. Here, the duty of the bar associations to defend the rule of law gives them a unique position in the triad of claim, defence and judgement. In the separation of powers, bar associations constitute the backbone of the judiciary.
In view of the fact that this is a public service, our Constitution and the decisions of the Constitutional Court, the regulation in Article 77/5 of the Attorneyship Law, which envisions a separation between judicial and administrative jurisdictions, stands in violation of the Constitution. This regulation violates the principle of equality and the principle of non-discrimination.”
Kaboğlu reminded that bar associations can be tried by a civil court of first instance through simplified proceedings and explained that in this case, it was clear that the court would violate Article 36 of the Constitution. Kaboğlu continued:
“The necessary qualities that the content of any law should have do not exist here. What does ‘the activities outside the scope of their mandate’ mean? That we ‘claimed our right to the law’ is the basis of the case against us. If such a lawsuit can be filed against the Istanbul Bar Association, a lawsuit can be filed against 81 bar associations at any time. Their actions make them potential victims, which is why you should approve their requests for accessory intervention in the case.
The right to law is fundamental and applies to everyone everywhere, just like the right to life and a fair trial. If even this is violated, then the 2011 amendment should not be addressed at all, since collectively, these breaches are widening the scope of constitutional noncompliance. Where there is no independent bar association and free lawyers, the state’s justice system would collapse.
The unconstitutionality is clear, serious, obvious, multifaceted, and at the same time, it is clearly contrary to the basic rules stipulated in Article 2 of the Constitution. I am convinced that you will take this unconstitutionality seriously and contribute to the right to a fair trial, which you also practice in the Turkish legal system, by taking it to the Constitutional Court. This is crucial; otherwise, the time the judiciary invests in these cases will merely function as an infringement on others’ right to a fair trial.”
“Guarantee of secure practice”
Lawyer Turgut Kazan took the floor following Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu’s response. Mr Kazan mentioned the previous amendments to the Anti-Terror Law. Explaining that the Plenary criminal division of the Court Cassation recognized lawsuits concerning slogans about Abdullah Öcalan as violations of freedom of expression, Kazan added that a civil court judge was unlikely to have knowledge of such a ruling. Kazan also reminded that the Constitutional Court had ruled a violation of rights regarding the peace academics who signed the petition titled “We will not be a party to this crime”.
Kazan pointed out that freedom of association is protected and that the trial is unconstitutional. He said:
“I have seen a lot of suffering. I worked as a lawyer at the State Security Courts (SSCs). The SSCs were very ruthless. I’ve seen judges and prosecutors who were members of the Gülenist organisation, designated a terror organisation by the state. I don’t want to see such suffering happen again. But now I see even greater suffering happen. Should the bar association receive such a punishment, it would effectively remove the guarantee of secure practice for both myself and all my colleagues. I’m a lawyer, I don’t mind which way the winds are blowing, neither should you.”
After Turgut Kazan, Erinç Sağkan, President of the Union of Bar Associations of Turkey, took the floor. Highlighting that this was the first time in the Republic’s history that a trial was being held with such an indictment, Sağkan pointed out that all declarations by bar associations were connected to a right enshrined in the Constitution.
Sağkan reminded that during the trial of Ümit Kocasakal, a former bar association president, the trial was held at the criminal court of first instance. Concerning the trial in question, Sağkan said “Our presence here is due to the concern that this marks the early footsteps of an intervention targeting all of us.” Sağkan recalled the judge who, after issuing a release order for manager Ayşe Barım, who was detained as part of the Gezi Park investigation, was reassigned to the commercial court, and emphasized that the reassignment of a judge based on a legal interpretation renders any discussion of the rule of law and judicial independence meaningless.
After Sağkan, lawyer Akın Atalay took the floor. Mentioning the allegations of unconstitutionality, Atalay explained that this allegation was put forward by a world-class legal institution.
Defendant lawyer Rukiye Leyla Süren, Vice President of the Istanbul Bar Association, took the floor and reminded that a member of the bar association board of directors was under arrest and said that their colleague should have been present there. Lawyer Süren mentioned that they had not been able to contact the judge for nearly a month and added that, if they had, they would have argued that the hearing should take place in a conference hall.
“The court must reject the indictment”
Lawyer Arzu Becerik stated that there were special circumstances arising from the nature of the case in question and said, “We could not see the diligence and careful research that should be a standard in ordinary courts. We are faced with a case that has been rushed to trial with extreme speed. At this stage, there are plenty of mistakes, which raised concerns about the obligations of the parties and their independence and impartiality.” Attorney Becerik highlighted the discrepancy between the defendants named in the indictment and those in the preliminary proceedings report and requested that the indictment be rejected by the court.
After lawyer Arzu Becerik, a board member of the bar association, defendant Hürrem Sönmez took the floor. Sönmez stated that claims of unconstitutionality should be taken into consideration.
Lawyer Tora Pekin also requested a clarification regarding what the plaintiff intended to convey in the indictment. Lawyer Pekin remarked that if the judge had engaged with them, the hearing would have commenced on time and pointed out that “the practice of avoiding conversations with lawyers has plagued the judiciary.”
Other defendant lawyers responded to the procedure
Defendant lawyer Ahmet Ergin also raised the issue of the absence of Fırat Epözdemir and stated that the preliminary examination hearing should be postponed.
Towards the end of the hearing, Prof. Dr. Kaboğlu, the president of the bar association stated that present in the courtroom were 35 provincial bar associations who submitted motions to intervene.
A member of the board, defendant lawyer Mehmedali Barış Beşli underlined the necessity of ensuring procedural compliance in a lawsuit requesting the dismissal of the Istanbul Bar Association’s administration.
A member of the board, defendant lawyer Yelda Koçak Urfa noted that not all parties were fully present in the courtroom and asserted that the requirements for a preliminary examination hearing had not been met.
Defendant lawyer Ezgi Şahin Yalvarıcı commented, “I would never want to be in your shoes. Any ruling handed down after Kaboğlu’s presentation of unconstitutional elements will be a ruling that goes down in history. Yalvarıcı stated that they will not make any statements until Fırat Epözdemir is brought to the hearing. Similarly, a member of the board, defendant lawyer Ekim Bilen Selimoğlu underscored the necessity of Fırat Epözdemir’s attendance at the hearing.
A member of the board, defendant lawyer Bengisu Kadı Çavdar also stated that the unconstitutional elements should be taken into consideration. A member of the board, defendant lawyer Metin İriz reiterated the same requests.
Court’s decision
The judge announced his interim decision after a five-minute recess. The decision granted the Turkish Bar Association’s request for accessory intervention but ruled to reject other requests to intervene, on the grounds that the case did not have a direct legal impact on them.
Regarding the request made by the defendant lawyers, and primarily by Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu, the president of bar association, to refer the case to the Constitutional Court due to findings of unconstitutionality, the Court stated that Article 94 of the Law on Union of Chambers and Commodity Exchanges of Turkey had a similar nature and that relevant regulations existed in other legislation. Consequently, the request was denied.
The defendant lawyers and their legal representatives had requested that the lawsuit filed against the Istanbul Bar Association administration on charges of “disseminating propaganda in favour of a terrorist organisation” and “publicly disseminating misleading information” be considered a preliminary issue. The court rejected this motion as well.
The defendant lawyers demanded that Fırat Epözdemir, a board member and a lawyer who had been arrested a while ago, be present in the courtroom. The court ruled for Epözdemir to attend the hearing via SEGBİS.
The next hearing will be held on 21 March at 9:30 am.
Chronology of events
Following the killing of journalists Nazım Daştan and Cihan Bilgin in a UAV attack while reporting in Syria on December 19, 2024, their fellow journalists who organized a demonstration in Şişhane Square were detained and subsequently arrested. In a press statement issued on 21 December, the Istanbul Bar Association demanded an effective investigation be launched into the killing of Bilgin and Daştan and the release of those detained during the protest organised for the journalists.
The next day, the Chief Prosecutor’s Office of İstanbul initiated an investigation against the President and Board Members of the Istanbul Bar Association, on allegations of “disseminating propaganda in favour of a terrorist organization” and “publicly disseminating false information.” Prof. Dr. Kaboğlu, President of the Istanbul Bar Association, gave a statement to the prosecutor’s office on 7 January as part of this investigation.
One week after this development, on January 14, the Chief Public Prosecutor’s Office of İstanbul drafted an indictment requesting the dismissal of the Bar Association President and Board Members and the election of a new president and board. The indictment alleged that the president and members of the bar association “carried out illegal activities outside the scope of their mandates” and stated that administrative measures should be taken.
The Istanbul Bar Association Board Members who face a trial are as follows: Rukiye Leyla Süren, Hürrem Sönmez, Ahmet Ergin, Metin İriz, Mehmedali Barış Beşli, Yelda Koçak Urfa, Fırat Epözdemir, Ezgi Şahin Yalvarıcı, Ekrem Bilen Selimoğlu and Bengisu Kadı Çavdar.
Additionally, an indictment was drafted within the scope of the investigation launched against the Bar Association President and members for “disseminating propaganda in favour of a terrorist organization” and “publicly disseminating false information”. The indictment filed by the Chief Public Prosecutor’s Office of Bakırköy demands that 11 people, including bar association president Kaboğlu and arrested board member Fırat Epözdemir, be tried and punished on charges of “disseminating propaganda in favour of a terrorist organisation” and “publicly disseminating misleading information through the press”.
The Istanbul Bar Association announced that it would appeal against the decision to a higher court. The Bar’s executive board will continue its duties until the court’s ruling becomes final. PEN Norway will continue to support the Istanbul Bar Association and lawyers’ freedom of expression.
İstanbul Barosu Başkanı Prof. Dr. Kaboğlu: “Bağımsız bir baro ve özgür avukatlar olmadan devletin adalet sistemi çöker.”
Baro Başkanı Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu ve yönetim kuruluna karşı açılan dava 4 Mart 2025 tarihinde başladı. Kaboğlu ve yönetim kurulu üyeleri, “görev alanları dışında faaliyet yürütmekle” suçlanıyor ve yönetim kurulunun görevden alınması talep ediliyordu. Mahkeme, Kaboğlu ve Baro avukatlarının davanın Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesi yönündeki talebini reddetti. 21 Mart 2025 tarihinde görülen ikinci duruşmada ise karar açıklandı ve İstanbul Barosu yönetimi görevden alındı.
İstanbul Barosu Başkanı Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu ve baro yönetim kurulunun “amaç dışı faaliyet yürüttüğü” iddiasıyla açılan ve yönetimin görevden alınması istenen davanın ikinci duruşması 21 Mart 2025 tarihinde görüldü. Avukatlar, mahkemenin usulle ilgili eksiklikleri tamamlamaması üzerine protesto ederek salondan ayrıldı ve hakimi reddetti. Mahkeme, reddi hakim talebini reddetti ve yönetim kurulunun görevden alındığı kararını boş salona okudu.
Davayı yürüten İstanbul 2. Asliye Hukuk Mahkemesi, salonun küçük olması sebebiyle duruşmayı İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nin salonunda yaptı. Bu salonun bulunduğu koridor bariyerlerle kapatıldı, koridorda çok sayıda kalkanlı çevik kuvvet polisi bekletildi, avukatlar duruşma salonuna alınırken kimlikleri kontrol edildi.
İstanbul Barosu’nun tutuklu yönetim kurulu üyesi Fırat Epözdemir, Ses ve Görüntülü Bilişim Sistemi (SEGBİS) aracılığıyla salona bağlandığında avukatlar “Savunma susmadı, susmayacak” sloganı attı. Duruşmayı PEN Norveç’in yanı sıra çok sayıda uluslararası hukuk örgütü takip ederken, CHP milletvekilleri Sibel Suiçmez ve Mahmut Tanal ile TİP Milletvekili Ahmet Şık da duruşmayı izledi. Türkiye çapında yaklaşık 50 baro, davaya feri müdahale talebinde bulundu.
Hakim, duruşmayı açarken duruşma savcısının görüşünü aldı. Savcı, davayla ilgili uzman kişinin dinlenmesine gerek olmadığın belirterek davanın kabul edilmesini talep etti.
Duruşmanın başında avukat Mehmet Köksal, davanın özensiz yürütüldüğünden bahsetti ve dava dosyasına başka davadan tapu örneklerinin girdiğini aktardı. Avukatlar, usulle ilgili taleplere ilişkin bir ara karar verilmesini istediğinde hakim beyanların toplanmasından sonra karar vereceğini, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre bu şekilde ilerleyeceğini söyledi. Bu sırada avukat Baran Doğan, “İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı meseleleri hukukileştirip asliye hukuk mahkemelerine atıyor. Burada 50 yıllık avukatlar var, yargılamanın nasıl olacağını biliyoruz” diye tepki gösterdi.
Kaboğlu’nun beyanı
Daha sonra İstanbul Barosu Başkanı İbrahim Kaboğlu söz aldı ve şunları söyledi:
“Geçen oturumda Anayasa’ya aykırılık itirazında bulunduk ve gerekçeleri ortaya koyduk. Fakat ara karar, gerekçesiz bir şekilde anayasaya aykırılık itirazımızın reddedilmiş olduğunu ortaya koyuyor. Bu karardan rücu edilmesini talep ediyoruz.
Anayasamızın çok açık hükmüne karşı bu ret kararı da yine Anayasaya aykırıdır.
Baro demokratik bir biçimde oluşur. Kendi yönetim organlarını avukatların iradesiyle seçer ve o şekilde yönetilir. Barolar Anayasa 2’nci maddeye göre demokratik devletin temel kuruluşlarıdır. Barolar bu çerçevede hem adaleti sağlamaya yönelik hem de demokratik organlardır. Baroların bu şekilde bir denetime tabi tutulması anayasaya ve hukuka aykırı kararla kapatılmak istenmesi Anayasa’nın 2’nci maddesine aykırıdır.
Barolar anayasal düzenin bekçileridir. Yalnızca özgürlüklerin bekçiliğini değil, aynı zamanda hukukun üstünlüğünü savunmak göreviyle hukuk devletinin güvencesidir.
Barolar kamu kurumları oldukları için işlemleri özel hukuka tabi işlemler değildir, işlemleri kamu hukuku işlemleridir. Barolara verilmiş olan görevler hukuk devleti temelinde verilmiş görevlerdir, belli bir uzmanlığı beraberinde getirmektedir, bu da insan hakları uzmanlığıdır.
Yerel yönetimler yargı organları tarafından denetleniyorsa, bu şekilde bir mahkeme tarafından denetleniyor olması eşitlik ve ayrıkmcılık yasağına da aykırıdır.
Esasen bu davanın Anayasaya aykırılığı çok yönlüdür, ama baroların bu şekilde bir sosyal medya paylaşımı nedeniyle kapatılma girişimi Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere de aykırıdır. Bu itibarla yalnızca aykırılık iddiası ciddidir. Bunu siz (hakime) de doğrudan öne sürebilirsiniz. Bu ön karardan rücu etmenizi ve aykırılık iddiamızı ciddiye alarak Anayasa Mahkemesi’ne göndermenizi talep ediyoruz.”
Salona ses sistemi getirildi
Daha sonra avukat Bahri Bayram Belen söz aldı. Belen’in sesi duyulmadığı için İstanbul Barosu’ndan salona ses sistemi getirildi. Avukat Belen, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Anayasa’ya aykırılık iddialarının ciddiye alınmamasının hak ihlali olduğu yönünde kararlarından bahsetti. Belen, Anayasa’ya aykırılık iddialarının ciddiye alınarak Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesini talep etti.
Daha sonra hukuk profesörü Mehmet Köksal söz aldı. Köksal, “Bu davanın başından beri birçok hata yapıldı. Bir dizi hukuki absürtlük söz konusu, ve böyle de devam etmekte” dedi. Köksal, dosyada Avukatlık Kanunu’nun 77/5 maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasıyla hazırlanmış bir uzman görüşü bulunduğunu hatırlatarak “Bu görüşü reddetmek mümkün değildir. Uzmanların dinlenmesini, bu talebimizin reddedildiği karardan rücu edilmesini istiyorum” dedi. Köksal, diğer baroların feri müdahale talebinin reddedilmesinin hukuksuz olduğunun altını çizerek şöyle devam etti: “Baroların nitelikleri diğer meslek kuruluşlarından farklıdır. Öyle ki barolar Anayasa Mahkemesine üye dahi gönderebilen meslek kuruluşlarıdır. Cumhuriyet başsavcılığı basit bir alacak davası açar gibi huzurdaki davayı açmaya yetkili değildir. Dava ön şartı yerine getirilmediği için dava yok hükmündedir, vakit harcamadan reddedilmesi gerekir.”
“Savcılık herkesi çivi sanıyor”
Daha sonra söz alan avukat Baran Doğan, sözlerine “Savcılık bugünlerde kötü işler yapıyor, mevcut politik sorunları mahkemelerin önüne getiriyor. Önce bir ceza davası, sonra hukuk davası… “ diyerek başladı. İfade ve örgütlenme özgürlüğünün tartışıldığını ve bunları belli bir şekilde yapmalarının istendiğini aktaran Doğan, “Savcılık eline bir çekiç almış, herkesi çivi sanıyor. Çivi sandığı 65 bin avukatın kayıtlı olduğu bir baro” dedi. Baran Doğan, ceza davasının da İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açıldığını ve o dosyada bu davayla aynı suçlamaların olduğunu aktararak, davanın neden hızlıca bitirilmek istendiğini sordu.
Davanamede geçen “amaç dışı faaliyetten” ne anlamaları gerektiğini soran Doğan, bununla ilgili bir tanım denemesi yapacaklarını söyledi. Doğan, “amaç dışı faaliyetin” en önemli unsurunun hukuka aykırı olması olduğunu belirterek şöyle devam etti:
“Hukuka aykırılığı nisbi olarak anlamak gerek. Süpermarket işletmek hukuka uygundur, ama baronun süpermarket işletmesi hukuka aykırıdır. Ceza mahkemesiyle sizin mahkemeniz arasında bir hukuka aykırılık tartışması olacak. Aradaki fark ne? Ceza mahkemesinde delillerin serbestliği ilkesi uygulanır, maddi gerçek araştırılır. Temel hak ve özgürlüklerle ilgili bir konu ceza mahkemesinde daha iyi tartışılır. Şu anda gördüğünüz dava tarihi bir dava, hukuku burada üreteceğiz. Böyle bir dava bu ülkede bir daha görülür mü bilmiyorum?”
Avukat Doğan, baro yönetimiyle ilgili bir de ceza davası açıldığından bunun bekletici mesele yapılması gerektiğini söyledi. Doğan, “Ceza yargılaması sonunda ‘hukuka uygunluk vardır’ denilip beraat kararı verilirse siz görevini yerine getirmiş kişileri görevinden mi uzaklaştırmış olacaksınız? Ceza davasını bekletici mesele yapmak zorundasınız. Hakkını kullanan kişiye ceza verilemez” diye konuştu.
Tutuklu avukat Epözdemir’in beyanı
Daha sonra tutuklu baro yönetim kurulu üyesi avukat Fırat Epözdemir’e söz hakkı verildi. Epözdemir, davanamede hangi fiillerin amaç dışı faaliyet oluşturduğu sorusunun bir yanıtı olmadığını aktardı. Epözdemir, davanamede sadece Cihan Bilgin ve Nazım Daştan’a ait kovuşturma ve soruşturma dosyalarına atıf yapıldığını söyledi. Epözdemir, davanameye göre, yapılan basın açıklamasıyla ortaya çıkan “illegal faaliyetin” tespit yerinin ceza mahkemeleri olduğunu belirterek “Eğer bu davayı kabul edecekseniz -başka bir şansınızın olduğunu düşünmüyoruz- ceza davasını bekletici mesele yapmak zorundasınız” dedi.
Daha sonra konuşan avukat Özgür Urfa, davanın açıldığının basın mensuplarına WhatsApp grubundan duyrulduunu söyledi. Soruşturma bittikten sonra Adalet Bakanlığı’na yazı yazıldığını aktaran Urfa, aynı gün soruşturma izni verildiğini belirtti. Avukat Urfa, hızlı yargılamanın ancak Baro’ya dava açıldığında gerçekleştiğini kaydederek “Savcılık, bakanlığın vekili olarak bu davayı açmıştır” dedi.
“Gelişmiş ülkelerde barolara kapatma davası açılmaz”
Avukat Arzu Becerik, avukat Haluk İnanıcı’nın uzman mütalaa hazırladığını ve görüşünü duruşmada sunacağını söyledi. Daha sonra İnanıcı söz aldı. İnanıcı, uzman görüşünün başında İstanbul Barosu’nun tarihiyle ilgili bilgi verdiğini aktardı ve baroların parlamentolarla aynı anda kurulduğunu söyledi. “Gelişmiş ülkelerde barolara karşı dava açılmaz” diyen İnanıcı, hakime, gelişmiş bir ülkede ilk defa bir baronun kapatılmasının istenildiği davanın yargıcı olduğunu hatırlatarak baro tarihinin bilinmesi gerektiğini söyledi.
TBB Başkanı Sağkan’ın beyanı
Daha sonra Türkiye Barolar Birliği Başkanı Erinç Sağkan söz aldı. Sağkan, mahkemenin duruşma sonunda karar vereceği kanaatinin oluştuğunu aktararak “Yargılamaların çabuk bitmesini isteriz, ama Anayasaya uygun kararlar çıkmasını da isteriz. Buradan sağlıklı ve hukuki bir karar çıkmasını istiyoruz” dedi. Bu tür bir davanın ilk kez açıldığının altını çizen Sağkan, “Bu dava bizler açısından çok önemli. Burada 40’ın üzerinde baro başkanı var. Bu dava 81 baroyu, 200 binin üzerinde avukatı ilgilendiriyor” dedi. “İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı bütün tuşlara basıyor” diyen Sağkan, savcılığın bu yetkisini denetlenemez olarak gördüğünü ve herhangi birini “suç örgütü lideri” olarak tanımlayabildiğini anımsattı. “Amacına aykırı faaliyeti” nasıl tespit edeceklerini soran Sağkan, “faaliyet götev ile ilgili ise, amacına da uygundur demektir. Böyle içeriği bomboş bir davaname karşısında davanın reddini istemeyi zul olarak görüyorum. İstanbul Barosunun tarihine uygun bir karar verilmesini talep ediyorum” dedi.
“Hukuk sistemine yöneltilmiş bir meydan okuma”
Ankara Barosu başkanı Mustafa Köroğlu da bu davanın sadece İstanbul Barosu’na değil tüm hukuk sistemine yöneltilmiş bir meydan okuma olduğunu söyledi. Mahkemenin önünde üç seçenek olduğunu belirten Köroğlu, “Biri Anayasaya aykırılık iddialarıydı, onu geçen celse elediniz. Bu davayı reddetmek ya da hukuka aykırı bir sürecin parçası olarak kötü emsal oluşturma seçeneği. Kararınızla hukuk var mı, yok mu öğreneceğiz” diye konuştu.
Avukat Elkan Albayrak da baroların bu davaya müdahil olmasının hakları olduğunu belirterek avukatların bireysel olarak da bu davadan zarar göreceğini söyledi.
Savcıya yöneltilen soru reddedildi
Davaya verilen yarım saatlik aradan sonra duruşma tekrar başladı. Davanın başında baro başkanı İbrahim Kaboğlu tekrar söz aldı. Sözlerine savcıdan davanamede geçen “illegalite” sözünün açıklamasını isteyerek başlayan Kaboğlu, sorusuna yanıt alamadı. Hakim, savcıya yöneltilen sorunun reddine karar verdi.
“Tarihe geçeceksiniz”
Davada verilen karara göre temyiz edileceğini söyleyen Kaboğlu, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne de başvurulacağını aktardı. Söz konusu davanın hükmünün istinaf mahkemesinden döneceğini öngördüğünü aktaran Kaboğlu, “Karar nasıl verilirse verilsin bu tarihi bir karar olacak. Çok şanslı bir yargıçsınız. Vereceğiniz karar, 22’nci yüzyıl kitaplarına geçecek, bu salondakiler belki yaşamayacak ama isminiz tarihe geçecek” dedi.
Kaboğlu, adil yargılanma hakkının iddia makamı tarafından ihlal edildiğini belirterek “Sorduğum bir cümlelik soruya bile yanıt veremedi. Hakim ve savcıların yetişmesinde yer almış biri olarak hüznüm çok derin” dedi. Kaboğlu, bazı meslektaşlarının “düşman hukuku uygulandığı” düşüncelerine katılmadığını belirterek “Düşmanın da bir hukuku var, ellerini kaldıran bir askere kimse ateş etmez. Bu düşman hukuku ötesi bir uygulamadır” dedi.
Barolar olmazsa adil yargılanma hakkının da olamayacağını aktaran Kaboğlu, “Adil yargılanma hakkı bütün hak ve özgürlüklerin çerçevesidir. Ne var ki mahkemede adalet Türkiye’deki en önemli sorunlardan biridir. Bu durum devlet açısından devlet, toplumsal olarak adalet, ülke açısından çevresel adalet yokluğuna yol açar” dedi. Görülen davanın baroyu itibarsızlaştırmayı amaçladığını kaydeden Kaboğlu, davanın ülkemizdeki adil yargılanma hakkına zarar verdiğini söyledi. “Barolar toplumsal barışın aktörleridir” diyen Kaboğlu, “Hukuk güvenliği yoksa toplumsal barış da yoktur” ifadelerini kullandı.
Kaboğlu, iktidarın kurumları yasayla bölerek işlevsizleştirmeye çalıştığını belirterek daha önce kurulmuş numaralı baroyla1 ilgili “Numaralı baronun beş yılda kazandığı üye sayısı benim beş ayda ruhsat verdiğim avukat kadar olamadı” dedi.
Kaboğlu, duruşma savcısına “İbrahim Kaboğlu’nun 12 yıla kadar hapsinin istendiği” yönündeki haberlere karşı ne yaptığını sordu. Savcı, yine yanıt vermedi.
Beyanına devam eden Kaboğlu, baro yönetim kurulu üyesi avukat Fırat Epözdemir’in tutuklanmasının Anayasa’nın 19. maddesine aykırı olduğunu, ölçülülük ilkesi gereği adli kontrol şartıyla özgürlüğünün kısıtlanabileceğini, onun yerine hapse konarak özgürlük ve güvenlik hakkının özünün zedelendiğini söyledi.
Kaboğlu, yasama çalışmalarına katılmış biri olarak dava konusu basın açıklaması ile dezenformasyonun hiçbir ilişkisinin bulunmadığını aktardı.
Kaboğlu, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın basın açıklamasını “illegal açıklama”, davanameyi ise “dezenformasyon” olarak tanımladı ve “Ben görevimi yaptığım için buradayım” dedi.
İstanbul Barosu’nda 40 komisyon ve merkez bulunduğunu söyleyen Kaboğlu, müsilajdan, Kanal İstanbul’a kadar çevresel birçok konuyla ilgilendiklerini söyledi ve “Örneğin Kanal İstanbul ile ilgili bir görüş bildirsek bu da mı dava konusu edilecek” diye sordu.
Kaboğlu, terör örgütü ile kendisi arasında bir ilişki olmasının imasında bulunulmasının bile düşünülemeyeceğini dile getirerek, hiçbir hukukçunun böyle bir töhmet altında kalmaması gerektiğini söyledi. Kaboğlu, yaklaşık bir saat süren beyanını salondaki avukatların alkışları eşliğinde tamamladı.
Kaboğlu’nun beyanını tamamlamasından sonra avukatı Turgut Kazan söz aldı. Kazan, söz konusu dosyada soruşturma iznini Adalet Bakanlığı’nın haftasonu verdiğini açıkladı.
Daha sonra tekrar hukuk profesörü Mehmet Köksal söz aldı. Köksal, dosyada emniyetin 24 Aralık 2024 tarihli açık kaynak taramasını hatırlatarak bunu “hadsizlik” olarak değerlendirdi. Köksal, duruşma savcısının davanameyle ilgili sorulara yanıt vermediğini hatırlatarak bu durumda mahkeme için de davanın reddi kararının gerekçesinin oluştuğunu söyledi.
Daha sonra İstanbul Barosu başkan yardımcısı Rukiye Leyla Süren, avukatının salonun sağlıksız koşulları sebebiyle dışarıda olduğunu, o gelemediği için beyanda bulunmayacağını aktardı.
Hakim de bunun üzerine duruşmaya ara verdi, sonra da salona dönüp duruşma salonunda sloganlar atıldığı gerekçesiyle salonun boşaltılmasına karar verdi. Bunun üzerine avukatlar “Hak, hukuk, adalet” ve “Faşizme karşı omuz omuza”, “Savunma susmadı, susmayacak”, “Susmuyoruz, korkmuyoruz, itaat etmiyoruz” sloganlarını attı. Avukatlar salondan çıkmayınca salona giren polisler kamerayla yaşananları kayda aldı.
Mahkemenin hükmü
Avukatlar, bekleyiş sürerken hakimi reddetti2, sonra da salonu topluca terkettiler. Avukatlar, adliyenin avlusunda beklerken mübaşir hakkında dava açılan yönetim kurulu üyelerini çağırdı. Kimsenin olmadığı salonda gazeteciler ve CHP Milletvekili Mahmut Tanal vardı. Hakim, hükmünü açıklamadan önce duruşma savcısının görüşünü sordu. Savcı, davanın kabulüne karar verilmesini talep etti. Davanın istinaf yolu açık olmak üzere kabulüne karar veren hakim, yönetim kurulu üyelerinin görevlerine Avukatlık Kanunu’nun 77/5 maddesi gereğince son verilmesine, kararını kesinleşmesinden sonra en geç bir ay içerisinde yenilerinin seçilmesine karar verdi.
Ne olmuştu?
Gazeteciler Nazım Daştan ve Cihan Bilgin’in 19 Aralık 2024’te Suriye’de haber takip ederken silahsız insansız hava aracı saldırısıyla öldürülmesinden sonra Şişhane Meydanı’nda eylem düzenleyen gazeteciler gözaltına alınarak tutuklandı. İstanbul Barosu da X’te 21 Aralık 2024 tarihinde yayınladığı basın açıklamasında Bilgin ve Daştan’ın öldürülmesine dair etkin bir soruşturma yürütülmesini ve gazeteciler için düzenlenen eylemde gözaltına alınanların serbest bırakılmasını istedi.
Bir gün sonra İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, İstanbul Barosu Başkanı ve Yönetim Kurulu üyeleri hakkında “terör örgütü propagandası yapmak ve “gerçeğe aykırı bilgiyi alenen yaymak” iddiasıyla soruşturma başlattı. İstanbul Barosu Başkanı Prof. Dr. Kaboğlu, bu soruşturma kapsamında 7 Ocak 2025’de savcılığa ifade verdi.
Bu gelişmeden bir hafta sonra 14 Ocak 2025’de İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, baro başkanı ve yönetim kurulu üyelerinin görevlerine son verilmesi, yeni baro başkanı ve yönetim kurulu seçilmesi talebiyle davaname hazırladı. Davanamede, baro başkanı ve üyelerinin “amaçları dışında illegal faaliyet gösterdiği” öne sürülürken, idari yönden de tedbir alınması gerektiği belirtildi.
Haklarında dava açılan İstanbul Barosu Yönetim Kurulu Üyeleri şöyle: Rukiye Leyla Süren, Hürrem Sönmez, Ahmet Ergin, Metin İriz, Mehmedali Barış Beşli, Yelda Koçak Urfa, Fırat Epözdemir, Ezgi Şahin Yalvarıcı, Ekrem Bilen Selimoğlu ve Bengisu Kadı Çavdar.
Öte yandan, baro başkanı ve üyeleri hakkında açılan “terör örgütü propagandası yapmak” ve “gerçeğe aykırı bilgiyi alenen yaymak” soruşturması kapsamında da iddianame hazırlandı. Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından sunulan iddianamede, baro başkanı Kaboğlu ve tutuklu yönetim kurulu üyesi Fırat Epözdemir’in de aralarında bulunduğu 11 kişinin “terör örgütü propagandası yapmak” ve “basın yoluyla halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak” suçlamalarıyla yargılanarak hapisle cezalandırılması talep ediliyor.
Davanın 4 Mart’ta yapılan ilk duruşmasında Türkiye Barolar Birliği’nin feri müdahillik isteminin kabülüne, diğer müdahale talebinde bulunanlar açısından doğrudan sonuç doğurur mahiyette olmadığı gerekçesiyle istemlerin reddine hükmedilmişti.
Başta baro başkanı Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu olmak üzere davalı avukatların dosyanın Anayasa’ya aykırılık tespitleriyle Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesi talebi de reddedilmişti. Davalı avukatlar ve onların avukatları, İstanbul Barosu yönetimine açılan “terör örgütü propagandası yapmak” ve “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak” suçlamasıyla açılan davanın bekletici mesele yapılmasını talep etmişlerdi. Mahkeme, bu talebi de reddetmişti.
İstanbul Barosu, ilgili karara karşı üst mahkemeye itirazda bulunacağını açıkladı. Baro yönetimi, söz konusu mahkeme hükmü kesinleşene kadar görevine devam edecek. PEN Norveç, İstanbul Barosu’nun ve avukatların ifade özgürlüğünü desteklemeye devam edecek.
